Wielkanoc na świecie

Żandary i Przywołówki w Polsce

Polska tradycja wielkanocna ma długą historię, a o jej wyjątkowości świadczą regiony kulturowe. Rozbieżność widzimy już w okresie głośnych parad, kiedy w poznańskiej Ławicy ksiądz z wiaderkiem i kropidłem nawołuje do porannej mszy rozpoczynającej Żandary, a w inowrocławskim Szymborzu młodzi kawalerowie kłócą się w Przywołówkach o to, ile wody opłaca się wylać na poszczególne panny.

Triduum Paschalne i Poniedziałek Wielkanocny to oczywiście święta ogólnopolskie ale każde miasto podchodzi do tego inaczej. Gorzkie Żale zostały rozpoczęte w Warszawie w XVIII wieku i przeniosły się później na cały kraj ale poświęcone wierzbowe kotki z palmy wielkanocnej spożywa się tylko w Łowiczu. Śmigus-Dyngus od początku jest kojarzony w Polsce z oczyszczeniem panien na wydaniu ale na ziemi krakowskiej ustalono, że w Babasik kobiety mogą się zrewanżować. Należy również wspomnieć, że co roku w obrzędach wielkanocnych uczestniczy Osiołek Palmowy i Siuda Baba.

Święto Kerkiry w Grecji

Kerkira była nimfą rzeki Assopus, którą upodobał sobie bóg mórz i oceanów, Posejdon. Porwał ją i sprowadził na Korfu, żeby mieć tylko dla siebie i spłodzić syna Feaka. Wyspa jest piękna i z pewnością zasługuje na swoją szczytną nazwę ale spacerując dzisiaj po stolicy można zobaczyć coś niepokojącego. Na początku widzimy instalacje kanalizacyjne prowadzone na zewnątrz budynków, a później czujemy niewywożone przez kilka dni śmieci.

Najciekawiej jest w stolicy Kerkiry w Wielką Sobotę, która rozpoczyna się od wyrzucania przez okna brudnych garnków, patelni i doniczek. Zwyczaj ten ma symbolizować pozbywanie się starych przedmiotów i przyzwyczajeń oraz przywitanie wiosny, a wraz z nią nowych upraw. Wygląda to dość intrygująco ale należy się zastanowić, czy patronka wyspy mogłaby pochwalić takie zwyczaje Feaków.

Wielka Uczta we Francji

Francja to światowa stolica wartościowej sztuki, wyrafinowanej mody, wyśmienitej kuchni i najlepszego wina. Stolicą Francji jest natomiast Paryż, który jest najbardziej znany z wypełnionego najbardziej wartościowymi dziełami sztuki Luwru i oczywiście wieży Eiffla. Napoleon Bonaparte wiedział, co robi, kiedy podbijał Europę w XIX wieku i sprowadzał do państwa kulturę zajętych krain.

Napoleon podróżując ze swoją armią przez południe Francji zatrzymał się raz w małym miasteczku Haux, gdzie poczęstowano ich omletami. Wielki dowódca tak bardzo polubił danie, że już dzień po przyjeździe kazał zgromadzić jajka i zrobić olbrzymi placek dla swojej armii. Takie samo danie jest dzisiaj uroczyście przygotowywane z tysięcy jaj i z radością próbowane przez tysiąc osób w Poniedziałek Wielkanocny.

Alfombras w Gwatemali

Gwatemala słynie z przepięknych wulkanów i cywilizacji Majów. Ruiny potężnego państwa-miasta Tikal są dla wielu obcokrajowców głównym powodem, żeby odwiedzić państwo. Zajmują one olbrzymi obszar i tylko niewielka część z nich została odkryta przez archeologów, nie mówiąc już o dokładnym zbadaniu. Obywatele kraju są dumni ze swojej historii, bez wahania odrestaurowują najważniejsze zabytki i dbają o zachowanie ludowych tradycji.

Kultura Majów niespodziewanie dobrze łączy się z wiarą chrześcijańską i daje ciekawy efekt. Wielkanocne procesje w Antiqua zostały zaszczepione przez hiszpańskich misjonarzy w XVI wieku i pozwalają swobodnie cieszyć się sztuką. Kolorowe Alfombras (dywany po arabsku) odzwierciedlają jednocześnie tradycję Majów, symbolikę biblijną i sceny z natury. Praktyka wytwarzania dywanów jest uważana za ofiarną ze względu na intensywne szczegóły i ilość czasu poświęconego ich stworzeniu. Mieszkańcy miast i wsi potrafią poświęcić długie tygodnie, a nawet miesiące na pracę twórczą.

Kolorowe Kapelusze w Ameryce

Stany Zjednoczone to olbrzymie państwo w którym powinno być miejsce na wiele regionalnych tradycji. Należy jednak zauważyć, że Wielkanoc obchodzona jest tutaj bardzo skromnie, bo tylko 12 z 50 stanów uznało Wielki Piątek za dzień wolny od pracy. Rodziny najczęściej spotykają się przy stole wyłącznie w Niedzielę Wielkanocną ale nie przeszkadza to sklepom w corocznym sprzedawaniu ton ozdób, zabawek i świątecznego jedzenia.

Ważnym zwyczajem jest organizowane w ogrodach Białego Domu w Waszyngtonie uroczyste polowanie na jajka. Władze państwowe zapewniają wtedy wszystkim świetną zabawę, gry i konkursy zakończone piknikiem. Zawsze warto jest też uczestniczyć w wielkanocnej paradzie na ulicach Manhattanu w Nowym Jorku. Mieszkańcy miasta stworzyli tu piękną tradycję podczas której noszą specjalne wiosenne stroje i kolorowe kapelusze.

Festiwal Latawców na Bermudach

Bermudy zostały odkryte w 1505 roku przez nawigatora Juana de Bermúdeza, który stwierdził, że wyspa jest pusta i nie warto na nią tracić zdrowia. Minęły 104 lata i na nieszczęsną wyspę trafili brytyjscy handlarze z Virginia Company of London, którzy byli zmuszeni założyć tu swoją kolonię. Niedługo potem pojawił się pewien brytyjski misjonarz, który spróbował za pomocą latawca wyjaśnić wszystkim na czym polega wniebowstąpienie Chrystusa.

Horseshoe Bay Beach to miejsce w którym co roku w Wielki Piątek organizowany jest uroczysty festiwal latawców. Mieszkańcy Bermudów dbają o tradycję wypuszczając na plaży oryginalne, ręcznie wykonane konstrukcje symbolizujące wartość życia ziemskiego Chrystusa. Na koniec organizowany jest konkurs w którym wybierane są najlepsze prace według różnych kategorii.

Scoppio del Carro we Włoszech

Kiedy w 1099 roku Pazzino de’ Pazzi jako pierwszy wspiął się na mury podbitej przez Europejczyków Jerozolimy, Krzyżowcy byli już dawno przekonani o słuszności swoich działań. Po tej bitwie mogli ostatecznie spełnić cele pierwszej wyprawy krzyżowej i ogłosić pełne zwycięstwo. Dowódca florentyńskiego żołnierza był tak bardzo zadowolony z wyniku, że postanowił podarować mu trzy krzemienie z Bazyliki Grobu Świętego.

Scoppio del Carro (eksplozja wózka) we Florencji jest praktykowana od ponad 300 lat i przyciąga tłumy zainteresowanych. Wielkanocna procesja rozpoczyna się od ciągnięcia załadowanego fajerwerkami Brindellone (zabytkowego, dziewięciometrowego wózka) przez dwa białe woły. Członkowie rodziny Pazzi, duchowni i urzędnicy miejscy niosą w tym samym czasie święty ogień stworzony wcześniej za pomocą specjalnych kamieni. Na koniec arcybiskup Florencji zapala Colombinę (rakietę w kształcie gołębia), która dociera do wózka i rozpoczyna pokaz fajerwerków.

Hrobki w Ukrainie

Ukraina to państwo w którym dominuje wiara prawosławna. Wielkanoc obchodzi się po chrześcijańsku ale należy zauważyć pewne subtelne cechy, którymi różni się tradycja ukraińska od każdego innego wyznania katolickiego. Popularne jest tutaj ozdabianie jajek, święcenie pokarmów i przygotowywanie palm wielkanocnych ale kiedy skończą się święta, Ukraińcy nie wracają od razu do rytmu dnia codziennego, ponieważ organizują święto zmarłych.

Hrobki to jedno z najważniejszych i najbardziej rodzinnych świąt w Ukrainie. Pokazuje ono świadomość wierzących przekonanych o tym, że przy każdej uroczystości należy pamiętać o innych niezależnie od tego, czy są obecni w naszym życiu, czy nie. Wszyscy krewni odwiedzają tydzień po Wielkanocy groby najbliższych i okazują szacunek urządzając wspólny piknik. Właśnie wtedy pozostawia się na grobach jedzenie, a napoje, wliczając alkohol, rytualnie się na nie wylewa. Zwyczaj nakazuje też, żeby w tym samym dniu podzielić się symbolicznym grosikiem oraz jedzeniem z osobami ubogimi.

Godntag w Austrii

Austria jest krajem w którym przykłada się ogromną wagę do tradycji, a Wielkanoc jest dla obywateli świętem szczególnie ważnym. Może się wydawać, że nie wyróżnia się on zbytnio podejściem od chrześcijańskiej wspólnoty ale należy zauważyć, że austriackie kraje związkowe mają swoją własną, wyjątkową tradycję. Każde miasto wyróżnia się innymi, typowymi cechami, a jarmarki wielkanocne pozwalają skosztować austriackiej kuchni.

Ważnym zwyczajem kultywowanym w Dolnej Austrii jest Godntag (Dzień Chrzestnych). Rodzice chrzestni przygotowują wtedy swoim chrzestnym dzieciom Godnküpfi (ciasto drożdżowe z monetą w środku), które trafia w Niedzielę Wielkanocną na stół. Zawsze warto jest też uczestniczyć w misterium pasyjnym w Tresdorf w Karyntii, gdzie przedstawiania jest historia cierpienia Chrystusa.

Danza de la Muerte w Hiszpanii

Memento mori było dość popularnym hasłem w XIV-wiecznej Europie. Czarna śmierć pojawiała się na każdym kroku i dotyczyła wszystkich. Bali się jej zarówno osoby z niższych, jak i wyższych warstw społecznych, a nawet królowie. Hiszpania została dotknięta dżumą w 1348 roku i przeżyła ją tak samo jak inne kraje Europy. Choroba była tak straszna, że niektórzy wspominają ją do dziś.

Danza de la Muerte (taniec śmierci) rozwinięty w kulturze późnego średniowiecza jest przedstawiany dzisiaj na ulicach Verges w Katalonii i przyciąga tłumy zainteresowanych. Wszyscy przebierają się tutaj w Wielki Czwartek w kostiumy szkieletów i maszerują przez miasto. Kiedy wybija północ, rozpoczynają wspólny taniec symbolizujący równość wszystkich ludzi wobec śmierci.