PROWADZENIE ZAJĘĆ
Zajęcia rozpoczynamy integracją uczestników oraz stworzeniem zbioru zasad i konsekwencji obowiązujących w grupie, czyli kontraktu. Za przestrzeganie zasad przewidziane są nagrody/dodatkowe przywileje, za nieprzestrzeganie — konsekwencje w postaci np. upomnienia, przypomnienia zasady, braku punktu, opuszczenia sali (w sytuacji pojawienia się zachowań agresywnych, na czas uspokojenia się — do momentu odzyskania samokontroli). Każde dziecko podpisuje kontrakt. Zasady powinny być nieliczne, negocjowane z grupą, sformułowane behawioralnie, pozytywnie (bez użycia wyrazu „nie”).

Przykładowe zasady obowiązujące podczas spotkania:

1. Jesteśmy punktualni. Konsekwencja nieprzestrzegania: brak punktów
2. Mówimy sobie po imieniu. Do wychowawcy/trenera zwracamy się… Nosimy identyfikatory podczas całego treningu. Konsekwencja nieprzestrzegania: upomnienie/przypomnienie zasady.
3. Aktywnie słuchamy. Konsekwencja nieprzestrzegania: upomnienie.
4. Aktywnie uczestniczymy w zajęciach. Wyłączamy telefony komórkowe (jeżeli wolno je posiadać). Konsekwencja nieprzestrzegania: upomnienie/brak punktów.
5. Mówimy po kolei. Sygnalizujemy chęć zabrania głosu, po czym czekamy, aż wychowawca/trener nam go udzieli. Konsekwencja nieprzestrzegania: upomnienie.
6. Jesteśmy dla siebie życzliwi. Konsekwencja nieprzestrzegania: brak punktu/upomnienie /wyjście do innej sali w celu odzyskania samokontroli.
7. Przestrzeganie reguł jest osiągnięciem, a ich nieprzestrzeganie jest karane. Karą jest chwilowe odsunięcie od udziału w zajęciach i/lub upomnienie z nawiązaniem do wcześniej ustalonych zasad.

Przykładowe zasady zajęć on-line:

1. Do udziału w zajęciach on-line niezbędne są sprawne słuchawki z mikrofonem, komputer z dostępem do internetu oraz oddzielny, zamknięty pokój.
2. Uczestnik powinien zalogować się na platformie (np. Skype, Google Meet) o właściwej godzinie.
3. W przypadku dzieci przedszkolnych, w wieku 4 – 6 lat, niezbędna jest obecność rodzica podczas zajęć.
4. W przypadku nieobecności na zajęciach on-line uczestnik ma obowiązek wykonania zadań w terminie późniejszym.
5. Zajęcia odbywać się będą w piątki o godz. 11:00.
   – Zasady komunikowania się podczas lekcji on-line: podczas zajęć uczestnik powinien mieć włączoną kamerkę i wyciszony mikrofon; włączamy mikrofony na polecenie prowadzących w trakcie zajęć; pytania zadajemy na czacie lub czekamy, aż terapeuta/trener odda nam głos.
6. Na zajęcia należy przygotować białe kartki do rysowania i przybory szkolne (ołówki, kredki).
7. Siedzimy spokojnie na swoim miejscu, w takiej pozycji, abyśmy byli widoczni.

Szczególną uwagę uczestników należy zwrócić na następujące kwestie:
Pamiętaj, że Twoja kamera pokazuje obraz z miejsca, w którym jesteś. Zastanów się nad tym, zanim swoją przestrzeń do pracy pokażesz innym. Pamiętaj, że zajęć nie wolno nagrywać ani wykonywać zdjęć. Nie wolno utrwalać cudzego wizerunku bez jego zgody, bo zachowanie takie jest złamaniem prawa.
Od momentu podpisania kontraktu oczekujemy, że uczestnicy będą się stosowali do jego postanowień. Możemy przekazać dzieciom, że wierzymy w nie i że jesteśmy przekonani, iż są w stanie zachowywać się odpowiedzialnie. Dajemy im do zrozumienia, że sam fakt uczestniczenia w grupie/zespole/wspólnocie wymaga od uczestników przestrzegania pewnych norm/przepisów, uważności na potrzeby innych i poszanowania wzajemnych praw (np. członkowie zespołu piłkarskiego za nieprzestrzeganie zasad podczas meczu otrzymują żółte lub czerwone kartki, uczestnicy ruchu drogowego za złamanie przepisów dostają mandaty).

Plan spotkania stacjonarnego w kręgu

1. Rundka o emocjach — wzajemne dzielenie się swoimi odczuciami przez uczestników: Co u mnie? Jak się czuję? Omówienie tygodnia, miłe i niemiłe wydarzenia.
2. Przypomnienie tematu ostatnich zajęć.
3. Przypomnienie zasad kontraktu.
4. Wprowadzenie tematu — psychoedukacja, burza mózgów, pytanie o ostatnie doświadczenia uczestników zakresie poruszanego zagadnienia.
5. Realizacja wybranego scenariusza.
6. Przegląd tego, co zostało powiedziane, informacje zwrotne.
7. Dyskusja i podsumowanie.
8. Przydzielenie zadania domowego.
9. Zakończenie spotkania: Co dla mnie było ważne na zajęciach? Co mi się podobało? Co zabieram dla siebie po tych zajęciach? Jak się czuję na koniec? (Rozmowa o emocjach — barometr emocji).

Temat: Zajęcia integracyjne — poznajmy się!

Cele:
– integracja grupy,
– budowanie poczucia bezpieczeństwa i pozytywnych relacji w grupie,
– rozwijanie umiejętności komunikacji interpersonalnej,
– opracowanie zasad panujących w grupie.
Przydział czasu: 90 minut.
Formy pracy:
– praca indywidualna, w małych zespołach i z całą grupą,
– praca w kręgu.
Metody:
– dyskusja, pogadanka, metoda zadaniowa, zabawy.

MATERIAŁY I ZASOBY
Materiały szkoleniowe: identyfikatory, kartki A4, marker, długopisy, kredki, kartki B1
Wskazówka – Podczas wybierania materiałów i zasobów uzupełniających scenariusz lekcji (np. książek, filmów) spróbuj spojrzeć na nie z perspektywy dzieci. Znajdź materiały, które WZBOGACĄ zajęcia i sprawią, że nawiążesz lepszą komunikację z uczestnikami.

ZRÓŻNICOWANY SPOSÓB PRZEKAZYWANIA WIEDZY
Wskazówka – Pamiętaj, że dzieci przyswajają wiedzę na różne sposoby. Weź to pod uwagę i korzystaj z różnych technik nauczania, aby zainteresować jak największą liczbę dzieci w grupie. Na podstawie kryterium sposobu przyswajania wiedzy wśród dzieci można wyróżnić następujące grupy:
– wzrokowcy,
– słuchowcy,
– kinestetycy,
– dzieci obcojęzyczne,
– dzieci osiągające bardzo niskie wyniki w nauce,
– dzieci wybitnie zdolne.

REALIZACJA
Kontekst nauczania
Wskazówka – Upewnij się, czy dzieci mają wystarczające umiejętności do realizacji tego tematu. To może być dobry moment na przegląd treści poruszonych na wcześniejszych spotkaniach / materiału zrealizowanego podczas wcześniejszych spotkań, aby właściwie przygotować dzieci do przyswojenia nowych informacji.

Procedura

1. Organizacja miejsca
   – usadzenie uczestników w kręgu; postawienie w widocznym i łatwo dostępnym dla trenera miejscu tablicy z przypiętą kartką B1 oraz markerem.
2. Zapoznanie uczestników
   – powitanie;
   – przedstawienie się osoby prowadzącej oraz uczestników;
   – zapisanie imion uczestników na identyfikatorach i przyczepienie ich każdemu z nich w widocznym miejscu;
   – dyskusja o tym, jaką wiedzę mają dzieci na temat celu zajęć; integracja informacji oraz zbudowanie wspólnej narracji o tym, w jakim celu grupa będzie się spotykać;
   – przedstawienie dzieciom schematu przebiegu zajęć.
3. Zabawa integracyjna
   Wszyscy siedzą na swoich krzesłach ustawionych w kręgu. Dla jednej osoby brakuje krzesła — stoi ona w środku. Osoba ta wypowiada zdanie zawierające jakiś wyraz (nazwę cechy, części ubrania itp.), który ją charakteryzuje, np. „Kto, tak jak ja, ma jasne skarpetki ma blond włosy / jest wyższy niż 1,7 m / lubi truskawki…”. Wszystkie osoby, które również posiadają wymieniony element lub charakteryzują się wspomnianą cechą, zamieniają się miejscami. Wtedy osoba, która nie miała miejsca, zajmuje jakieś krzesło, ktoś inny zaś pozostaje na środku i mówi: „Kto, tak jak ja…”.

Podsumowanie: zwrócenie uwagi na to, jak wiele łączy uczestników.

4. Integracja dzieci w mniejszych grupach — „Co nas łączy?”
   – podział dzieci na trzy- lub czteroosobowe grupy; rozdanie dzieciom kartek B1 oraz kredek;
   – instrukcja: Zadanie polega na stworzeniu rysunków, które będą przedstawiać tylko to, co jest wspólne dla wszystkich osób w danej grupie. Na przykład Kasia lubi czekoladę. Musi zapytać, czy pozostałe dzieci też lubią czekoladę. Jeśli wszyscy lubią czekoladę, Kasia może ją narysować na kartce. Jeśli Kasia lubi pomidory, ale jedno z dzieci z jej grupy za nimi nie przepada, nie może narysować pomidora.
   – wspólne odszukanie i omówienie tego, co łączy wszystkie grupy.
5. Kontrakt — ustalenie zasad obowiązujących na zajęciach
   – Wykonuję polecenia dorosłych.
   – Czekam na swoją kolej.
   – Pozostaję na swoim miejscu.
   – Jestem koleżeński.
   – Zgłaszam swoje potrzeby (toaleta; złe samopoczucie itd. — zasada dla ośmielania dzieci niepewnych, mających trudność ze zgłaszaniem swoich potrzeb).
   – Dbam o wspólne bezpieczeństwo.
   – Telefony są zawsze wyciszone i schowane.

– Za aktywność i wykonywanie ćwiczeń otrzymuję punkty (po kilka
bonusów za przyjście na zajęcia, za nastawienie do ćwiczenia/scenki,
za każdą aktywność zgodną z tematem, za wykorzystywanie swych
umiejętności w trakcie zajęć).

6. Zakończenie
   – Co było dzisiaj dla mnie nowe, ważne, ciekawe? — zebranie informacji zwrotnych od każdego uczestnika i ich podsumowanie.
   – Czas na indywidualne pytania i uwagi.
   ADAPTACJA SCENARIUSZA NR 1 DO ZAJĘĆ W DIADZIE
   W pozycjach scenariusza określonych jako zabawa można wykorzystać grę planszową, np. „Góra uczuć”, „Odkrycia. Poznać i zrozumieć siebie” lub inną ulubioną przez uczestnika, którą może przynieść na zajęcia z domu, po uprzednim przekazaniu informacji rodzicowi.
   ADAPTACJA SCENARIUSZA NR 1 DO ZAJĘĆ ON-LINE
7. Zabawa integracyjna
   Można porozmawiać z uczestnikami o ich zainteresowaniach, ulubionych smakach, posiłkach, zabawach, zabawkach, kolorach, grach, bajkach i na bazie zebranych informacji wyłonić to, co jest wspólne dla poszczególnych uczestników. Można wykorzystać do tego również czat. W tym celu należy wyznaczyć uczestnika, który pisze „Kto, tak jak ja, lubi…”. Dzieci, które też lubią wymienioną rzecz, piszą swoje imię. Podsumowując zabawę, trener zwraca uwagę na to, jak wiele łączy uczestników.
   

Praca indywidualna — wskazówki do pracy w diadzie uczestnik/ dziecko/uczeń – terapeuta/trener (również on-line)
– Praca indywidualna powinna być wprowadzeniem do pracy grupowej.
– Jest wskazana, gdy:
– pojawia się dużo zachowań agresywnych;
– uczestnik jasno deklaruje niechęć do zajęć grupowych;
– wcześniejsze złe doświadczenia sprawiły niechęć do zajęć grupowych;
– pojawia się dużo zachowań trudnych;
– dziecko nie reaguje na polecenia, ma problemy z przestrzeganiem reguł.
– Można ją rozpocząć, gdy w danym momencie dla danego dziecka nie ma odpowiedniej grupy rówieśniczej.
– Często jest prowadzona równolegle do pracy grupowej — dzięki temu można skupić się na indywidualnych potrzebach dziecka, szczególnie jeśli nie są wspólne dla pozostałych uczestników lub są zbyt osobiste, by pracować nad nimi w grupie. Wymaga to odpowiedniego zaadaptowania załączonych scenariuszy.

źródło: S. Sitkowska, M. Kocurowska, D. Beren, Naucz mnie jak radzić sobie z emocjami, komunikować się, znaleźć przyjaciół…, 2021