Przykładowy Indywidualny Program Edukacyjno-Terapeutyczny (IPET) dla przedszkolaka ze spektrum autyzmu, który przejawia trudności sensoryczne

Przykładowy Indywidualny Program Edukacyjno-Terapeutyczny (IPET) dla przedszkolaka ze spektrum autyzmu, który ma trudności sensoryczne. IPET ma na celu dostosowanie środowiska i działalności edukacyjnej w przedszkolu, aby zapewnić odpowiednie wsparcie dla dziecka w zakresie jego potrzeb sensorycznych oraz rozwijania innych umiejętności:

Dane ucznia:

• Imię i nazwisko ucznia: Jan Kowalski
• Data urodzenia: 5 lipca 2017 r.
• Numer orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego: 123/456/78

Metryczka IPET:

• Data opracowania IPET: 1 września 2023 r.
• Numer orzeczenia i okres obowiązywania orzeczenia: 123/456/78, od 1 września 2023 r. do 31 sierpnia …

Opis indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych ucznia:

• Mocne strony ucznia:
  • Jan wykazuje zainteresowanie literaturą dziecięcą i lubi słuchać opowiadań.
  • Potrafi koncentrować się na zadaniach manualnych, takich jak układanie puzzli.
• Trudności i wyzwania:
  • Jan reaguje nadwrażliwie na bodźce sensoryczne, zwłaszcza dotykowe i dźwiękowe, co może prowadzić do negatywnych reakcji emocjonalnych.
  • Ma trudności w nawiązywaniu kontaktu wzrokowego i werbalnej komunikacji z rówieśnikami.

Cele IPET:

• Cele krótko- i długoterminowe:
  • Krótkoterminowe cele:
    • Zmniejszenie nadwrażliwości sensorycznej poprzez stopniowe eksponowanie Jana na bodźce sensoryczne*.
    • Rozwijanie umiejętności komunikacji werbalnej poprzez naukę prostych słów i wyrażeń.
  • Długoterminowe cele:
    • Poprawa zdolności Jana do samodzielnej zabawy i interakcji z rówieśnikami**.
    • Rozwijanie umiejętności werbalnej komunikacji oraz budowanie podstawowych umiejętności czytania i pisania.

Zakres dostosowania programu:

• Metody i formy pracy dostosowane do potrzeb ucznia:
  • Stopniowe wprowadzanie bodźców sensorycznych, takich jak dotyk różnych tekstur, dźwięki i zapachy.
  • Wykorzystanie elementów edukacji sensorycznej w codziennych zajęciach, takich jak nauka przez sensoryczne opowiadanie historii***.
• Dostosowanie materiałów edukacyjnych:
  • Wykorzystanie literatury z ilustracjami i materiałów sensorycznych, takich jak tkaniny o różnych fakturach.
  • Dostosowanie narzędzi edukacyjnych do umiejętności manualnych Jana.

Wsparcie i interwencje terapeutyczne:

• Zakres wsparcia:
  • Codzienne sesje terapii sensorycznej, skierowane na stopniowe przyzwyczajanie Jana do bodźców sensorycznych.
  • Terapia mowy, aby rozwijać komunikację werbalną Jana.
• Cele i działania terapeutyczne:
  • Ćwiczenia redukujące nadwrażliwość sensoryczną, takie jak zabawy z piaskiem czy wodą.
  • Praktyka wymawiania prostych słów i wyrażeń.

Formy komunikacji:

• Wykorzystanie alternatywnych i wspomagających metod komunikacji (AAC):
  • Użycie tablic komunikacyjnych z symbolami do wspierania komunikacji werbalnej Jana.
• Sposoby wspierania komunikacji werbalnej i niewerbalnej:
  • Ćwiczenia skierowane na rozwijanie wyrażeń mimicznych i gestów w celu komunikowania potrzeb.

Zintegrowane działania nauczycieli i specjalistów:

• Działania mające na celu poprawę funkcjonowania ucznia:
  • Codzienna współpraca nauczycieli, terapeuty sensorycznego i terapeuty mowy w celu monitorowania postępów Jana.
  • Integracja zajęć sensorycznych z codziennymi zajęciami edukacyjnymi.

Okres udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej:

• Wymiar godzin i formy pomocy:
  • Terapia sensoryczna: 3 razy w tygodniu, po 30 minut każda sesja.
  • Terapia mowy: 2 razy w tygodniu, po 30 minut każda sesja.

Współpraca z rodzicami:

• Działania mające na celu zaangażowanie rodziców w proces wsparcia ucznia:
  • Regularne spotkania z rodzicami w celu omówienia postępów i planowania działań w domu.
  • Szkolenia dla rodziców w zakresie pracy nad nadwrażliwością sensoryczną i komunikacją.

Ewaluacja IPET:

• Terminy i procedury oceny efektywności IPET:
  • Ocena efektywności IPET będzie przeprowadzana co 6 miesięcy, począwszy od września 2023 roku, przez zespół nauczycieli i specjalistów.
  • Ewaluacja będzie uwzględniała postępy Jana w zakresie redukcji nadwrażliwości sensorycznej i rozwoju umiejętności komunikacyjnych.

Podpisy i adnotacje:

• Imiona i nazwiska osób odpowiedzialnych za opracowanie IPET:
  • [Imiona i nazwiska nauczycieli, terapeutów, specjalistów]

Ten IPET ma na celu dostosowanie programu edukacyjno-terapeutycznego do indywidualnych potrzeb Jana, ze szczególnym uwzględnieniem trudności sensorycznych. Jego efektywność będzie monitorowana i dostosowywana w miarę postępów dziecka.

Przykładowe ćwiczenia mające na celu zmniejszenie nadwrażliwości sensorycznej Jana poprzez stopniowe eksponowanie go na bodźce sensoryczne*

Oto przykładowe ćwiczenia mające na celu zmniejszenie nadwrażliwości sensorycznej Jana poprzez stopniowe eksponowanie go na bodźce sensoryczne:

1. Ćwiczenia z teksturami:
   • Rozpocznij od bardzo delikatnych i miękkich materiałów, takich jak aksamit czy bawełna.
   • Zachęć Jana do dotykania tkanin i opisuj różnice w ich fakturach.
   • Stopniowo wprowadzaj bardziej stymulujące tekstury, takie jak włókna kokosowe lub guma do żucia.
   • Umożliw mu wybieranie tkanin, które mu odpowiadają, aby poczuł kontrolę nad sytuacją.
2. Sesje z dźwiękami:
   • Rozpocznij od cichych dźwięków, na przykład delikatnego szumu wiatru lub muzyki o niskim natężeniu.
   • Stopniowo zwiększaj głośność dźwięków, ale pozostań w kontroli nad tym procesem.
   • Pozwól Jankowi kontrolować odtwarzacz dźwięku, aby mógł regulować głośność.
3. Zabawy w wodzie:
   • Rozważ sesje kąpielowe, w których będziesz stopniowo dodawać różne temperatury wody.
   • Użyj zabawek do kąpieli o różnych fakturach i kształtach.
   • Pomóż Janowi dostosować się do różnic w temperaturze i fakturze.
4. Eksploracja zapachów:
   • Przygotuj zestaw zapachów, począwszy od delikatnych, jak kwiaty, a skończywszy na silniejszych, jak przyprawy.
   • Pozwól Janowi powąchać każdy zapach i opisać go, jeśli jest to możliwe.
   • Zadbaj o to, aby niektóre zapachy były przyjemne, aby stworzyć pozytywne doświadczenia.
5. Zabawy z jedzeniem:
   • Eksperymentuj z różnymi teksturami jedzenia, począwszy od miękkich i łatwo rozpuszczalnych, a skończywszy na bardziej chrupiących.
   • Zachęć Janka do dotykania, próbowania i opisywania tekstur i smaków.
6. Ćwiczenia z propriocepcją:
   • Wprowadź ćwiczenia związane z kontrolą ruchów ciała, takie jak ćwiczenia równowagi.
   • Pomóż Janowi zrozumieć swoje ciało i jego położenie w przestrzeni.
7. Sesje multisensoryczne:
   • Organizuj sesje, podczas których kilka zmysłów Janka jest stymulowanych jednocześnie, na przykład przez oglądanie kolorowych światełek, słuchanie muzyki i dotykanie różnych materiałów.
8. Regularność i powtarzalność:
   • Planuj sesje sensoryczne regularnie, aby dać Janowi okazję do stopniowego przystosowania się do bodźców.
   • Upewnij się, że ćwiczenia są powtarzalne, aby utrwalać pozytywne doświadczenia.

Wszystkie podane ćwiczenia powinny być dostosowane do indywidualnych potrzeb i komfortu Janka. Ważne jest, aby stopniowo wprowadzać go do nowych bodźców sensorycznych, respektując jego tempo i reakcje. Dodatkowo, zachęcaj do werbalnego wyrażania swoich uczuć i emocji podczas ćwiczeń.

Rozwijanie zdolności do samodzielnej zabawy i interakcji z rówieśnikami**

Oczywiście, w kontekście IPET-u Jana, który ma na celu poprawę zdolności do samodzielnej zabawy i interakcji z rówieśnikami, można wprowadzić różne ćwiczenia i strategie. Poniżej przedstawiam przykładowe ćwiczenia i działania:

1. Zabawy w parach:
   • Organizuj sesje zabaw parowych, podczas których Jan będzie miał okazję do interakcji z jednym rówieśnikiem.
   • Wybieraj partnerów z grupy, którzy są wyrozumiali i cierpliwi.
   • Na początek proponuj proste zabawy, takie jak układanie klocków czy rysowanie.
2. Wspólne projekty artystyczne:
   • Zachęć Jana i jego rówieśnika do wspólnego tworzenia prac plastycznych, rysunków lub innych projektów artystycznych.
   • Podzielcie się zadaniami, aby każdy mógł dodać coś od siebie do projektu.
3. Zabawy sensoryczne:
   • Organizujcie zabawy sensoryczne, takie jak zabawy w piasku kinetycznym, malowanie palcami czy eksperymenty z wodą.
   • To doskonała okazja do wspólnej zabawy i eksploracji zmysłów.
4. Zabawy ruchowe:
   • Organizujcie wspólne zabawy ruchowe, takie jak zabawy na placu zabaw, gry zespołowe czy zajęcia sportowe.
   • Wspólne aktywności fizyczne mogą pomóc w budowaniu więzi i zaufania.
5. Wspólne czytanie:
   • Wybierajcie się razem na sesje czytania z nauczycielem lub terapeutą.
   • Czytanie książek może być okazją do wspólnej rozmowy i dzielenia się wrażeniami.
6. Gry planszowe:
   • Zabierajcie ze sobą gry planszowe, które można grać w dwie lub więcej osób.
   • To doskonała okazja do nauki współpracy i rozumienia zasad społecznych.
7. Zabawy w role:
   • Zachęć Janka i jego rówieśnika do wcielania się w różne role podczas zabawy.
   • To może pomóc w rozumieniu perspektywy innych osób i budowaniu empatii.
8. Ustalanie celów:
   • Razem z Janem i jego rówieśnikiem ustalajcie małe cele dotyczące interakcji i zabawy.
   • Śledźcie postępy i celebrujcie osiągnięcia.
9. Wsparcie dorosłych:
   • Wprowadź wsparcie dorosłych, którzy będą obserwować i pomagać w rozwiązywaniu ewentualnych konfliktów.
   • To daje poczucie bezpieczeństwa i wsparcia podczas zabawy.
10. Analiza emocji:
    • Pomagajcie dzieciom rozumieć swoje emocje i emocje innych.
    • Pracujcie nad rozpoznawaniem i wyrażaniem uczuć w odpowiedni sposób.

Wszystkie te działania powinny być dostosowane do poziomu umiejętności i komfortu Jana oraz jego rówieśnika. Ważne jest, aby tworzyć pozytywne doświadczenia podczas zabawy i interakcji oraz kierować się zasadą akceptacji i empatii wobec potrzeb każdego uczestnika.

Przykład sensorycznego opowiadania, które można wykorzystać w kontekście IPET-u Janka***

Poniżej znajduje się przykład sensorycznego opowiadania, które można wykorzystać w kontekście IPET-u Jana, mającego trudności sensoryczne. Opowiadanie to ma na celu rozwijanie jego zmysłów i pomagać mu w radzeniu sobie z bodźcami sensorycznymi. Opowiadanie to może być czytane przez nauczyciela lub terapeutę, a Janek może brać udział w interaktywnych działaniach podczas czytania.

Opowiadanie o Leśnej Przygodzie

Dawno, dawno temu, w magicznym lesie, mieszkał mały jeżyk o imieniu Jan. Janek uwielbiał wychodzić na spacery po lesie, bo to właśnie tam czuł się szczęśliwy.

Dziś Janek postanowił wybrać się na wyjątkową przygodę. Założył swoją ulubioną kurtkę, a na głowę czapkę. Otworzył drzwi od domu i wyruszył na zewnątrz. Zaraz po wyjściu poczuł lekki wiatr, który muskał jego policzki. To było takie przyjemne uczucie. Janek zatrzymał się, zamknął oczy i słuchał szumienia liści w lesie. To brzmienie było dla niego jak kołysanka.

Kiedy otworzył oczy, zobaczył jakieś kolorowe kwiaty rosnące przy ścieżce. Postanowił podejść bliżej i dotknąć ich delikatnych płatków. To było takie miękkie i gładkie uczucie pod jego łapką.

Janek poszedł dalej, a teraz usłyszał świergot ptaków na drzewach. Postanowił naśladować dźwięki ptaków swoim głosem. „Ćwir, ćwir!” śpiewał Janek. To sprawiło mu wiele radości.

W pewnym momencie Janek wszedł do leśnego gaju. Drzewa były takie duże i okazałe. Kora drzewa była chropowata i szorstka, więc Janek postanowił poklepać drzewo swoją łapką. To uczucie na jego małej łapce było jak przytulenie.

Gdy słońce zaczęło zachodzić, Janek usiadł na miękkim dywanie z liści, które znalazł pod jednym z drzew. Położył się wygodnie i zaczął patrzeć na gwiazdy na niebie. Było to takie spokojne i magiczne chwile.

Po pewnym czasie Janek wrócił do domu, ale zabrał ze sobą wiele wrażeń i doświadczeń z leśnej przygody. Był pewien, że wróci do lasu, bo to miejsce dawało mu wiele radości i pomagało mu w radzeniu sobie z bodźcami sensorycznymi.

To opowiadanie ma na celu rozwijanie zmysłów Jana poprzez opis bodźców sensorycznych, takich jak dotyk, słuch, wzrok i propriocepcja (czucie głębokie). Przy okazji czytania opowiadania, terapeuta lub nauczyciel może zachęcać Jana do interakcji z otoczeniem, naśladowania dźwięków i eksploracji różnych tekstur.

Opracowanie: Sylwia Merchut (Iwan)