14 listopada obchodzimy w Polsce Dzień Czystego Powietrza

14 listopada obchodzimy w Polsce Dzień Czystego Powietrza, ustanowiony kilkanaście lat temu przez działającą m.in. na rzecz jakości powietrza Fundację Arka z Bielska-Białej. W roku 2019 po raz pierwszy obchodziliśmy też po raz pierwszy Europejski Dzień Czystego Powietrza zainicjowany przez Europejskie Stowarzyszenie Nauki Społecznościowej (ECSA) oraz grupę roboczą „Nauka społecznościowa dla czystego powietrza” działającą w Holandii.

Media bombardują nas informacjami dotyczącymi problemów poszczególnych krajów z zanieczyszczeniami powietrza. W prasie, telewizji, radiu i internecie najczęściej przytaczane są przykłady konkretnych państw i konsekwencji, jakie niosą ze sobą emisje zanieczyszczeń na danym terenie. Jakość powietrza przekłada się w znacznym stopniu na zdrowie ludzi i stan poszczególnych elementów środowiska przyrodniczego. Zanieczyszczenia powietrza nie są problemem lokalnym. Powietrze nie zna granic.

Szczególnie ważne jest znaczenie i pilna potrzeba podniesienia świadomości społecznej na wszystkich poziomach i promowanie oraz ułatwianie działań na rzecz poprawy jakości powietrza, mając na uwadze, że czyste powietrze jest ważne dla zdrowia i środków do życia ludzi (źródło: wfosgw.poznan.pl)

Więcej informacji o programie: https://czystepowietrze.gov.pl/

Temat lekcji: „Dzień Czystego Powietrza – Zadbajmy o Nasze Środowisko”

Cele lekcji:

1. Zrozumienie znaczenia czystego powietrza dla zdrowia i środowiska.
2. Uświadomienie uczniom, jakie są główne źródła zanieczyszczenia powietrza.
3. Zachęcanie do działań proekologicznych mających na celu poprawę jakości powietrza.

Część 1: Wprowadzenie (10 minut)

Rozpocznijmy od zastanowienia się, dlaczego powietrze jest tak ważne dla naszego zdrowia. Porozmawiajmy o tym, jak czyste powietrze wpływa na naszą codzienną aktywność, koncentrację i ogólne samopoczucie. Wytłumacz, że Dzień Czystego Powietrza to okazja do zastanowienia się, jak możemy zadbać o jakość powietrza wokół nas.

Część 2: Źródła Zanieczyszczeń Powietrza (15 minut)

Przejdźmy teraz do zrozumienia, skąd biorą się główne źródła zanieczyszczeń powietrza. Omów różne rodzaje zanieczyszczeń takie jak pyły, substancje chemiczne, dwutlenek siarki, tlenki azotu, aerozole, czy kurz. Porównaj źródła naturalne i antropogeniczne. Podkreśl, że nasze codzienne działania mogą wpływać na jakość powietrza wokół nas:

Źródła Zanieczyszczeń Powietrza

Przyjrzymy się bliżej różnym rodzajom zanieczyszczeń powietrza, które wpływają na jakość powietrza, które oddychamy każdego dnia. Zrozumienie tych źródeł pomoże nam lepiej zrozumieć, jakie działania możemy podjąć, aby chronić czystość powietrza.

1. Pyły:
   • Pyły to mikroskopijne cząstki stałe w powietrzu. Mogą pochodzić z różnych źródeł, takich jak spalanie paliw, emisje z przemysłu, a nawet naturalne źródła, takie jak pyłki roślin czy cząstki z gleby podczas suszy.
2. Substancje Chemiczne:
   • Substancje chemiczne to różnego rodzaju związki chemiczne unoszące się w powietrzu. Mogą pochodzić z emisji przemysłowych, spalania odpadów, czy nawet z codziennych produktów, takich jak farby czy środki czystości.
3. Dwutlenek Siarki (SO2) i Tlenki Azotu (NOx):
   • Te gazy są głównie emitowane podczas spalania paliw kopalnych, takich jak węgiel czy benzyna. Są odpowiedzialne za kwasne deszcze i mogą powodować problemy z układem oddechowym u ludzi.
4. Aerozole:
   • Aerozole to drobne cząstki lub kropelki unoszące się w powietrzu. Mogą pochodzić z naturalnych źródeł, takich jak erupcje wulkanów, ale także z antropogenicznych, takich jak emisje z samochodów czy przemysłu.
5. Kurz:
   • Kurz w powietrzu to drobne cząstki pochodzące z pyłów, włókien, czy resztek różnych substancji. Nasze codzienne działania, takie jak sprzątanie, prace budowlane czy palenie śmieci, mogą przyczynić się do uwolnienia kurzu do atmosfery.

Podkreślmy, że niektóre z tych zanieczyszczeń mają naturalne źródła, takie jak erupcje wulkanów czy pyłki roślin, ale większość pochodzi z działań ludzkich, czyli jest antropogeniczna. To oznacza, że nasze codzienne wybory i działania mają wpływ na jakość powietrza wokół nas.

Dlatego właśnie mówimy o tym dzisiaj, aby zrozumieć, jak możemy wspólnie pracować nad tym, aby nasze działania przyczyniały się do utrzymania czystego powietrza i zdrowszego środowiska dla nas wszystkich.

Część 3: Skutki Zanieczyszczeń (15 minut)

Przeanalizujmy, jakie skutki mają zanieczyszczenia powietrza dla zdrowia ludzi, zwierząt i środowiska. Przypomnij uczniom o chorobach układu oddechowego, alergiach oraz negatywnym wpływie na roślinność i ekosystemy. Zwróć uwagę na fakt, że dbając o czyste powietrze, dbamy o siebie i otaczający nas świat.

Skutki Zanieczyszczeń

Teraz przyjrzymy się skutkom zanieczyszczeń powietrza, jak wpływają one na zdrowie ludzi, zwierząt oraz środowisko. To kluczowe, abyśmy zdawali sobie sprawę z konsekwencji naszych działań i byśmy wszyscy mogli wspólnie pracować nad poprawą jakości powietrza.

1. Zdrowie Ludzi:
   • Zanieczyszczenia powietrza są bezpośrednio związane z wieloma chorobami układu oddechowego, takimi jak astma, przewlekłe zapalenie oskrzeli czy nawet choroby serca. Długotrwałe narażenie na zanieczyszczenia może także zwiększyć ryzyko chorób płuc i nowotworów.
2. Zdrowie Zwierząt:
   • Zwierzęta również odczuwają skutki zanieczyszczeń powietrza. Zanieczyszczone powietrze może prowadzić do problemów zdrowotnych u zwierząt, a także wpływać na ich środowisko naturalne.
3. Środowisko i Ekosystemy:
   • Roślinność jest bardzo wrażliwa na zanieczyszczenia powietrza. Duże ilości dwutlenku siarki czy tlenków azotu mogą prowadzić do zakwaszenia gleby, co z kolei wpływa na zdrowie roślin. To ma wpływ na całe ekosystemy, bo rośliny są podstawą łańcucha pokarmowego.
4. Alergie:
   • Zanieczyszczenia powietrza mogą również zwiększać występowanie alergii. Wzrost ilości pyłków w powietrzu, a także obecność substancji chemicznych, może powodować nasilenie objawów alergicznych u ludzi.
5. Negatywne Wpływy na Ekosystemy:
   • Zanieczyszczenia powietrza wpływają na jakość wód, gleby i atmosfery, co ma negatywne konsekwencje dla różnorodności biologicznej. Mogą prowadzić do wymierania gatunków, a także zniszczenia siedlisk naturalnych.

Podkreślmy, że dbając o czyste powietrze, nie tylko chronimy swoje zdrowie, ale także zdrowie otaczającego nas środowiska. Nasze decyzje dotyczące korzystania z energii, transportu czy sposobu utylizacji odpadów mają wpływ na jakość powietrza, a co za tym idzie, na dobro nas, zwierząt i całego ekosystemu. Warto więc działać z myślą o przyszłości i dziedzictwie, które pozostawiamy kolejnym pokoleniom.

Część 4: Działania Proekologiczne (20 minut)

Pogłębmy naszą świadomość i przejdźmy do praktyki. Poproś uczniów o podzielenie się pomysłami na działania, które mogą podjąć, aby przyczynić się do poprawy jakości powietrza w swoim otoczeniu. To mogą być proste kroki, takie jak korzystanie z transportu publicznego, ograniczanie zużycia energii, sadzenie drzew czy recykling.

Działania Proekologiczne

Teraz, gdy zrozumiemy, jakie są skutki zanieczyszczeń powietrza, porozmawiajmy o praktycznych krokach, jakie możemy podjąć, aby poprawić jakość powietrza wokół nas. Działania proekologiczne są kluczowe, abyśmy wszyscy mogli wspólnie pracować nad stworzeniem zdrowszego i bardziej zrównoważonego środowiska.

1. Transport Ekologiczny:
   • Zachęcajmy do korzystania z bardziej ekologicznych środków transportu, takich jak rower, piesze wędrówki, transport publiczny czy samochody elektryczne. Mniejsze emisje z pojazdów to mniej zanieczyszczeń powietrza.
2. Oszczędzanie Energii:
   • Promujmy oszczędzanie energii w domu i w szkole. Zachęćmy uczniów do wyłączania świateł, telewizorów i innych urządzeń elektrycznych, gdy nie są w użyciu. Oszczędzanie energii to również mniejsze zużycie paliw kopalnych.
3. Sadzenie Drzew:
   • Organizujmy akcje sadzenia drzew w szkole i w okolicy. Drzewa absorbują dwutlenek węgla i dostarczają nam czystego tlenu. To prosta, ale skuteczna metoda poprawy jakości powietrza.
4. Recykling:
   • Wprowadźmy kulturę recyklingu. Zapewnijmy wyznaczone pojemniki do segregacji odpadów w szkole i uczmy dzieci, jak właściwie segregować odpady. Recykling pomaga ograniczyć ilość odpadów, które trafiają na wysypiska i uwalniają szkodliwe substancje.
5. Edukacja i Świadomość:
   • Organizujmy zajęcia edukacyjne na temat ochrony środowiska i jakości powietrza. Im bardziej świadomi będziemy problemów, tym bardziej skłonni będziemy podejmować działania. Wiedza przekazywana w szkole może mieć długotrwałe efekty.
6. Zwalczanie Zanieczyszczeń w Sposób Lokalny:
   • Zachęcajmy do działań lokalnych mających na celu ograniczenie zanieczyszczeń. Wspierajmy inicjatywy na rzecz czystszych technologii, ochrony terenów zielonych oraz monitorowania emisji z zakładów przemysłowych.

Podkreślmy, że każda mała zmiana w naszych codziennych nawykach może przyczynić się do większej poprawy jakości powietrza. Działania proekologiczne to nie tylko sposób na ochronę środowiska, ale również na poprawę zdrowia i dobrostanu każdego z nas. Wspólnie możemy działać jako społeczność, aby chronić nasze środowisko na dzisiaj i dla przyszłych pokoleń.

Część 5: Kreatywna Aktywność (15 minut)

Zaproponuj uczniom kreatywną aktywność, na przykład rysunek, plakat lub krótki filmik, który przedstawia, jak wyobrażają sobie czyste powietrze i jakie działania podejmują, aby je chronić. To może być świetna okazja do wyrażenia swoich myśli i promowania świadomości ekologicznej.

Część 6: Podsumowanie i Zakończenie (10 minut)

Podsumuj lekcję, podkreślając, jak ważne jest, abyśmy wszyscy brali odpowiedzialność za czyste powietrze. Zachęć uczniów do rozpowszechniania zdobytej wiedzy i inspirowania innych do działań proekologicznych. Dzięki wspólnym wysiłkom możemy stworzyć zdrowsze i bardziej zrównoważone środowisko.

Sylwia Merchut (Iwan)