Inês pracowała w londyńskiej galerii sztuki, którą przez rok kierowałam. Ma dwadzieścia cztery lata, od pięciu mieszka w Londynie. Kiedy pierwszy raz wyszłyśmy razem na miasto, zorientowałam się, że wpisuje każdy wydatek do aplikacji w smartfonie.

„Ta apka uratowała mi życie – wyjaśniła. – Dosłownie: gdyby nie ona, nie byłoby mnie teraz tutaj”.

Opowiedziała mi, że w trakcie studiów imała się różnych zajęć: na pół etatu, dorywczych, weekendowych. Wreszcie znalazła wymarzoną pracę, tyle że przez pierwsze trzy miesiące miała nic nie zarabiać. Wiedziała, że przy skromnych oszczędnościach będzie ciężko ale chciała spróbować. Ściągnęła aplikację SPENDING i zaczęła pilnować budżetu.

Nadal z niej korzysta – weszło jej to w nawyk. Poleca ją znajomym, bo nie rozumie, jak to możliwe, że zarabiają więcej niż ona, a pod koniec miesiąca zawsze brakuje im pieniędzy. Aplikacja oblicza, jaką kwotą dysponuje miesięcznie po odliczeniu stałych wydatków. Ponadto wykrywa na co przeznacza najwięcej pieniędzy, które wydatki mogłaby ograniczyć, a z których nie zrezygnuje, chyba że znajdzie się w podbramkowej sytuacji. Jeżeli w połowie miesiąca Inês widzi, że nie mieści się w budżecie, szuka dodatkowego zajęcia, żeby wyrównać różnicę. A co najlepsze, wyrobiła sobie nawyk oszczędzania. Dzięki temu może żyć znacznie spokojniej, bo jest przygotowana na wszelkie zmiany.

Zgodnie z nieco przestarzałymi już stereotypami bogacz był postrzegany jako ktoś, kto folguje kaprysom, nie zważając na koszty, a ten, kto oszczędzał – jako skąpiec niepotrafiący cieszyć się życiem, Dickensowski Ebenezer Scrooge.

Pierwszy stereotyp jest nadal aktualny w przypadku osób mających braki w edukacji finansowej, zwłaszcza sportowców i innych medialnych gwiazd, które często brutalnie spadają na ziemię. Czytamy na przykład, że samochody stojące w garażu „Moneya” Mayweathera kosztowały łącznie 15 milionów dolarów, a jednocześnie krążą pogłoski, że bokser znalazł się na skraju bankructwa. Jak podaje magazyn „Business Insider”, jego roczne wydatki sięgały 75 milionów dolarów, przez co zalegał z ratami kredytu i nie był w stanie zapłacić podatków. Mowa o osobach, które błyskawicznie zbiły fortunę, szybko przywykły do luksusów i już nie potrafią z nich zrezygnować. Jak stwierdza Yuval Noah Harari we wspomnianej na początku książce: „Kiedy ludzie przyzwyczajają się do jakiejś wygody, postrzegają ją jako rzecz oczywistą” i dlatego staje się ona jedną z ich potrzeb.

Takiej rozrzutności nie spotkamy jednak u biznesmenów pokroju Marka Zuckerberga, twórcy Google’a Sergeya Brina, czy założyciela Wikipedii Jimmy’ego Walesa, którzy znają wartość każdego centa. Ludzie łatwo pozyskujący pieniądze często są też bardzo oszczędni, jakby te cechy stanowiły dwie strony jednego medalu. Wiedzą, że wielkie rzeczy można osiągnąć wyłącznie jeśli dba się o drobiazgi. Na nic zdadzą się wysiłki na rzecz zwiększenia dochodów, jeżeli nie przejmiemy kontroli nad wydatkami i nie spróbujemy ich zoptymalizować. Najszybszym i najbardziej praktycznym sposobem na pomnożenie pieniędzy jest ich oszczędzanie. To, czego nie wydamy posłuży jako kapitał początkowy, który będziemy mogli wykorzystać do powiększenia bogactwa. Jeżeli chcesz żyć zgodnie z zasadami MM, nadszedł moment, byś zakasał rękawy, zrobił bilans dochodów i wydatków oraz zastanowił się, jak go poprawić.

Sprawozdanie Finansowe

Nie masz pojęcia, ile mówią o tobie twoje dochody i wydatki. Jak wspomniałam we wstępie, wystarczy rzut oka na wyciąg z karty kredytowej, żeby poznać twoje przyzwyczajenia i upodobania… czyli źródło wycieku pieniędzy. Powinniśmy pójść jednak o krok dalej. Czy ten wyciąg rzeczywiście odzwierciedla twoje cele i wartości? Potrafisz z niego wyczytać, co i kto ma dla ciebie największe znaczenie? Zbyt często powtarzamy: „nie mam pojęcia, jak znalazłem się w takiej sytuacji” czy „nie rozumiem, jak to możliwe, że pracuję przez całe życie, a nie zaoszczędziłem ani centa”. Dlatego od tej pory będziesz przywiązywał wagę do każdej operacji na koncie i świadomie sięgał do portfela. Należy zważać na wydatki zarówno rzędu jednego euro, jak tysiąca, bo w Monay Mindfulness nie liczy się ilość. Wszystko ma znaczenie, wszystko może poprawić lub pogorszyć bilans.

Kiedy coś cię boli, idziesz do lekarza. Zapisujesz się na badania, pozwalasz się prześwietlić szkodliwymi promieniami X, godzisz się nawet, żeby wsunięto cię w wąski tunel i zrobiono ci rezonans magnetyczny. Upuszczają ci krew, a tydzień później dostajesz kilka kartek z wynikami. Kiedy przechodzisz na dietę, zmieniasz nawyki i codziennie się ważysz. Monitorujesz swoją aktywność za pomocą opaski najnowszej generacji, która liczy kroki i mierzy tętno. Istnieją także aplikacje do rejestrowania rowerowych postępów, a nawet jakości snu. Potrzebujemy tego wszystkiego, żeby się dowiedzieć, co jest grane.

Jesteśmy przyzwyczajeni do mierzenia wszystkiego poza swoimi finansami. A MM mówi, że chociaż to uciążliwe, musimy prowadzić rachunki. Punktem wyjścia do uzdrowienia domowej ekonomii jest skalkulowanie dochodów i wydatków. Możemy zrobić to na papierze za pomocą kalkulatora albo skorzystać z programu komputerowego. Ja na przykład uwielbiam Excela, bo jest prosty w obsłudze i intuicyjny – nie trzeba wcale być dobrym z matematyki. Niezależnie od metody, którą wybierzesz, musisz wziąć sprawy w swoje ręce. Skorzystaj z tej, która najbardziej odpowiada twojemu stylowi życia i – czemu nie? – która uczyni to zadanie łatwiejszym i przyjemniejszym. Radzę ci jednak, żebyś (zwłaszcza na początku) sam zapisywał każdy swój dochód i wydatek, zamiast wyręczać się aplikacją. W ten sposób lepiej je sobie uświadomisz.

Kilka rad, zanim prześwietlisz swoje finanse:

• Zdecyduj, czy prześwietlisz tylko siebie, czy całą rodzinę. W drugim przypadku wypada zasiąść do tego razem.

• Przygotuj się na moment prawdy… o sobie samym. Nie ukrywaj swoich wydatków. Nie ma sensu się oszukiwać!

• Podliczaj dochody i wydatki w jednym przedziale czasowym (miesięcznym, kwartalnym, rocznym lub tygodniowym).

• Wylicz średnią zmiennych miesięcznych wydatków. Odłóż w lżejszych miesiącach na cięższe miesiące.

• Zachowaj jak największą dokładność w swoich obliczeniach.

Stabilne Dochody

Większość z nas otrzymuje za pracę stałą pensję, która jest łatwa do podliczenia. Jeżeli ktoś pracuje na własny rachunek i jego dochody są zmienne, powinien wpisać do tabeli średnią miesięczną dla danego roku. Pomoże w tym ostatnie rozliczenie podatkowe. Całkiem możliwe, że do twoich źródeł dochodów należą również zyski z oszczędności i inwestycji, jak odsetki od lokaty czy dywidendy, zyski z nieruchomości, jak opłata za wynajem mieszkania, czy miejsca garażowego albo zasiłek rodzinny, dla bezrobotnych, z pomocy społecznej oraz inne świadczenia socjalne.

Droga Praca

Kiedy już podliczysz swoje dochody, niewykluczone, że powiesz: „Myślałem, że zarabiam mniej…”. I może miałeś rację. Bo chodzenie do pracy też kosztuje, choć nie zawsze zdajemy sobie z tego sprawę.

Wyniki ankiety przeprowadzonej przez firmę Regus wynajmującą przestrzenie biurowe w ponad stu krajach świata wskazują, że Hiszpanie przeznaczają na same dojazdy do pracy prawie 5% pensji. Do tego należy dodać wydatki na nieciekawe ubrania, które wkładasz tylko do biura i które często trzeba oddawać do pralni, dwie kawy i batonika czy inną przekąskę, które kupujesz w ciągu dnia oraz koszty codziennego stołowania się na mieście i opłacania żłobka czy opiekunki.

Do wydatków obiektywnych (niekiedy koniecznych) należy doliczyć te, które nie wiążą się bezpośrednio z chodzeniem do pracy, ale służą zrekompensowaniu frustracji, jeśli praca niezbyt nas satysfakcjonuje, za to bardzo stresuje. Ja sama tak żyłam, kiedy pracowałam dla jednej z agencji w londyńskim City. Miałam bardzo mało wolnego czasu i dużo wydawałam, bo kupowałam więcej i bez zastanowienia. Najgorsze, że uważałam to za normalne. „Tak ciężko haruję, że zasłużyłam sobie na to!”

Jeżeli zastanawiasz się nad zmianą pracy albo potrzebujesz bodźca, żeby to zrobić, polecam ćwiczenie, które uświadomi ci parę spraw, chociaż wyniki mogą cię zdołować. Wypełnij poniższą tabelę – dopasowując poszczególne kategorie i częstotliwość do swojej sytuacji – a odkryjesz, że zarabiasz znacznie mniej, niż myślałeś.

Ciężkie Wydatki

W przedstawionej poniżej tabeli wyodrębniłam trzy kategorie, które ułatwią ci pogrupowanie wydatków ale jest to podział orientacyjny i uwzględnia tylko podstawowe pozycje. Jeżeli nigdy wcześniej tego nie robiłeś, skorzystaj z mojego gotowca, chociaż byłoby idealnie, gdybyś ułożył własną listę.

• Utrzymanie. W tej pierwszej kategorii skupimy się na wydatkach stałych, okresowych i tych, których wysokość i częstotliwość są zmienne, ale które w obecnej sytuacji uważasz za konieczne. Nie będziemy ich oceniać, po prostu je zsumujemy. To proste zadanie, jako że znamy dokładną kwotę i termin w którym zostanie ona wydana.
• Rozrywka i zakupy. Należy tu wpisać ewentualne wydatki, które zależą od naszych zainteresowań.
• Wyjątkowe sytuacje. Dochodzi do nich raz w roku i to nie zawsze. Najlepiej przelicz je na miesiące.

Poprzedni:

autor: Benito Cristina

źródło: Money Mindfulness … Wydawnictwo Literackie, Kraków 2023, fot. soundcloud.com