Scenariusz zajęć na godzinę wychowawczą: Wprowadzenie do kryptowalut – Co to są kryptowaluty i jak działają?

Scenariusz zajęć wprowadzający uczniów w podstawy kryptowalut i blockchaina. Czym są kryptowaluty, jak działają oraz jakie mają zalety i zagrożenia? Idealne na godzinę wychowawczą.

Wprowadzenie do kryptowalut – podstawowe pojęcia

Kryptowaluty są cyfrowymi aktywami, które istnieją wyłącznie w formie elektronicznej. Dzięki zastosowaniu zaawansowanej technologii – blockchain – kryptowaluty umożliwiają szybkie, bezpieczne i często anonimowe transakcje bez pośrednictwa banków czy instytucji finansowych.

Podstawowe pojęcia

Kryptowaluta: Jest to cyfrowa lub wirtualna waluta, która jest zabezpieczona kryptograficznie. „Krypto” oznacza tutaj „szyfrowanie”, co zapewnia ochronę transakcji i uniemożliwia łatwe fałszerstwo. Przykładem kryptowalut są Bitcoin, Ethereum, Litecoin, Ripple.
Blockchain: Dosłownie „łańcuch bloków” – technologia, na której opierają się kryptowaluty. Blockchain to rozproszona baza danych, w której zapisywane są informacje o wszystkich transakcjach. Każdy blok w łańcuchu jest powiązany z poprzednim i następnym, co tworzy niezmienny, zabezpieczony system. Dzięki temu blockchain stanowi podstawę zaufania w transakcjach kryptowalutowych.
Portfel kryptowalutowy (wallet): Jest to cyfrowe narzędzie do przechowywania kryptowalut. Portfel może mieć formę aplikacji na telefonie, przeglądarki internetowej lub sprzętowego urządzenia. Każdy portfel zawiera klucz prywatny (hasło dostępu) oraz adres publiczny, za pomocą którego można otrzymywać środki.
Giełda kryptowalut: Platforma, na której można kupować, sprzedawać i wymieniać kryptowaluty. Przykłady popularnych giełd to Binance, Coinbase i Kraken. Giełdy działają podobnie do giełd papierów wartościowych, ale umożliwiają handel cyfrowymi aktywami.
Mining (kopanie): Proces weryfikacji i dodawania nowych transakcji do blockchaina, za który można otrzymać nagrodę w postaci nowo wygenerowanych jednostek kryptowaluty. Miners, czyli górnicy, wykorzystują moc obliczeniową komputerów, aby rozwiązywać skomplikowane problemy matematyczne, co pomaga zabezpieczyć sieć kryptowaluty i zapewnia jej stabilność.
Tokeny i altcoiny: Token to cyfrowa jednostka wartości, która może reprezentować aktywa, udziały, a także być wykorzystana w różnych projektach blockchainowych. Altcoin to kryptowaluta inna niż Bitcoin. Przykłady to Ethereum, Cardano i Solana.
Stablecoin: Jest to kryptowaluta, której wartość jest powiązana z innym aktywem, np. dolarem amerykańskim (USDT – Tether). Stablecoiny zmniejszają ryzyko zmienności, co sprawia, że są często wykorzystywane do przechowywania wartości bez gwałtownych wahań cen.

Historia kryptowalut – jak to wszystko się zaczęło?

Historia kryptowalut sięga lat 80., gdy pojawiły się pierwsze koncepcje kryptograficznego pieniądza cyfrowego. Pierwsze pomysły opierały się na tzw. „cyberpunkowej” idei anonimowej waluty, która mogłaby funkcjonować poza zasięgiem rządów i banków. Jednak dopiero pod koniec lat 90. narodziły się konkretne inicjatywy, które były pierwowzorem dzisiejszych kryptowalut.

Początki koncepcji waluty cyfrowej
Jednym z pierwszych przykładów waluty cyfrowej był DigiCash stworzony przez kryptografa Davida Chauma w 1989 roku. DigiCash była pierwszą walutą korzystającą z kryptografii, ale jej rozwój został zahamowany przez brak powszechnego dostępu do internetu i zamknięcie firmy w latach 90. Innym znanym projektem był e-gold, uruchomiony w 1996 roku, który pozwalał użytkownikom na przeprowadzanie transakcji w złocie. Projekt ten spotkał się jednak z problemami prawnymi.
Narodziny Bitcoina – pierwszej kryptowaluty
Przełomowym momentem w historii kryptowalut był 2008 rok, gdy anonimowa osoba lub grupa osób pod pseudonimem Satoshi Nakamoto opublikowała dokument „Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System”. Rok później powstał Bitcoin – pierwsza kryptowaluta działająca na zdecentralizowanej sieci blockchain. Bitcoin pozwalał na przeprowadzanie transakcji bez udziału banków, a jego wyjątkowość polegała na ograniczonej podaży (tylko 21 milionów jednostek).
Wzrost popularności Bitcoina
Początkowo Bitcoin miał bardzo niską wartość, a pierwsza transakcja to zakup dwóch pizz za 10 000 Bitcoinów (dziś byłyby warte miliony dolarów). W latach 2011-2013 Bitcoin zaczął zyskiwać popularność wśród inwestorów, co doprowadziło do pierwszego wzrostu ceny i zainteresowania kryptowalutami na całym świecie.
Pojawienie się altcoinów i technologii Ethereum
Po sukcesie Bitcoina powstały tzw. altcoiny, czyli kryptowaluty alternatywne do Bitcoina. W 2015 roku pojawił się Ethereum, który był czymś więcej niż kryptowalutą. Ethereum umożliwiło tworzenie tzw. smart kontraktów (inteligentnych umów), co zrewolucjonizowało rynek blockchain. Dzięki Ethereum możliwe było tworzenie zdecentralizowanych aplikacji (DApps) i projektów finansowych opartych na blockchainie.
Rozwój DeFi i NFT
W kolejnych latach rynek kryptowalut rozwinął się o nowe trendy, takie jak DeFi (Decentralized Finance) i NFT (Non-Fungible Tokens). DeFi to zdecentralizowane aplikacje finansowe, które działają bez pośredników, takich jak banki, a NFT to unikalne, cyfrowe aktywa, które mogą reprezentować sztukę, muzykę, przedmioty kolekcjonerskie i wiele innych.
Regulacje i adopcja instytucjonalna
Wraz z rosnącą popularnością kryptowalut, państwa i instytucje finansowe zaczęły zauważać potencjalne zagrożenia i szanse związane z kryptowalutami. Powstały przepisy regulujące ich obrót, a największe firmy, jak Tesla, MicroStrategy czy PayPal, zaczęły akceptować kryptowaluty lub inwestować w nie.
Stablecoiny i CBDC (waluty cyfrowe banków centralnych)
Stablecoiny, takie jak Tether (USDT), oparte na wartości dolara, stały się popularne jako sposób na unikanie zmienności cenowej typowej dla kryptowalut. Jednocześnie banki centralne na całym świecie, np. w Chinach czy Szwecji, pracują nad cyfrowymi walutami banków centralnych (CBDC), które mają na celu stworzenie cyfrowych odpowiedników tradycyjnych walut.

Dlaczego kryptowaluty są ważne?

Kryptowaluty zmieniły sposób, w jaki postrzegamy pieniądze, transakcje i finanse. Dzięki blockchainowi możliwe jest przeprowadzanie bezpiecznych transakcji bez pośredników, co pozwala na szybsze, tańsze i bardziej dostępne usługi finansowe. Kryptowaluty i blockchain stają się fundamentem nowoczesnych technologii finansowych, takich jak DeFi, inteligentne kontrakty i cyfrowe aktywa.

Ponadto kryptowaluty stanowią odpowiedź na rosnącą potrzebę prywatności finansowej, zwłaszcza w krajach o niestabilnych systemach bankowych. Mimo że rynek kryptowalut jest młody i dynamiczny, jego rozwój świadczy o dużym zainteresowaniu i potencjale do rewolucjonizowania globalnej gospodarki.

Cel zajęć:
Wprowadzenie uczniów do podstawowych pojęć związanych z kryptowalutami oraz ich funkcjonowaniem. Uczniowie poznają różnice między kryptowalutami a tradycyjnymi pieniędzmi, dowiedzą się, czym jest blockchain oraz zyskają świadomość potencjalnych zalet i zagrożeń związanych z kryptowalutami.

Grupa docelowa:
Uczniowie szkół średnich (15–18 lat)

Czas trwania:
45 minut

Potrzebne materiały:

Projektor i laptop (opcjonalnie do prezentacji slajdów)
Tablica lub flipchart
Kartki i długopisy do notowania
Przykłady wydrukowanych logotypów popularnych kryptowalut (np. Bitcoin, Ethereum, Ripple)

Przebieg zajęć

1. Wprowadzenie – Czym są kryptowaluty? (10 minut)

Wprowadzenie tematu: Rozpocznij zajęcia, pytając uczniów, czy słyszeli o kryptowalutach. Czy ktoś z nich zna nazwy takich walut jak Bitcoin czy Ethereum?
Wyjaśnienie pojęcia: Opowiedz, czym są kryptowaluty. Wytłumacz, że są to cyfrowe waluty, które istnieją tylko w internecie i są przechowywane w wirtualnych portfelach, a ich wartość jest ustalana przez rynek.
Tradycyjne pieniądze a kryptowaluty: Wyjaśnij, że w przeciwieństwie do tradycyjnych walut (jak złoty, dolar czy euro), kryptowaluty nie są emitowane przez banki centralne, a ich działanie opiera się na technologii blockchain.

2. Wyjaśnienie technologii blockchain (10 minut)

Proste wyjaśnienie blockchaina: Porównaj blockchain do „wielkiej księgi”, w której są zapisane wszystkie transakcje. Każda „strona” w tej księdze to blok, a połączone strony tworzą „łańcuch” – blockchain.
Rola blockchaina w kryptowalutach: Wytłumacz, że blockchain zapewnia bezpieczeństwo i przejrzystość transakcji kryptowalutowych. Każdy blok w łańcuchu jest zabezpieczony i trudny do zmiany, co sprawia, że blockchain jest bardzo bezpieczny.
Przykład z życia codziennego: Możesz porównać blockchain do listy uczestników wydarzenia, którą każdy widzi, i każdy wie, kto uczestniczył, ale nie można dopisać nikogo bez zgody innych.

3. Popularne kryptowaluty i ich zastosowanie (10 minut)

Prezentacja popularnych kryptowalut: Pokaż uczniom logotypy popularnych kryptowalut, takich jak Bitcoin, Ethereum, Ripple, Litecoin. Wyjaśnij, że każda z tych walut działa na nieco innych zasadach i może być wykorzystywana do różnych celów.
- Bitcoin – pierwsza kryptowaluta, pełni rolę „cyfrowego złota”.
- Ethereum – pozwala na tworzenie inteligentnych kontraktów i aplikacji w sieci blockchain.
- Ripple – służy do szybkich międzynarodowych transakcji finansowych.
Dyskusja: Zapytaj uczniów, jakie ich zdaniem mogą być korzyści z używania kryptowalut zamiast tradycyjnych pieniędzy.

4. Zalety i wady kryptowalut (10 minut)

Podziel tablicę na dwie części: „Zalety” i „Wady”. Wspólnie z uczniami omów następujące punkty:

Zalety:
- Brak pośredników – transakcje bez banków i instytucji.
- Anonimowość – wiele kryptowalut nie wymaga ujawniania tożsamości.
- Szybkość transakcji – transakcje międzynarodowe mogą być realizowane w kilka minut.
Wady:
- Wysoka zmienność – wartość kryptowalut może gwałtownie wzrosnąć lub spaść.
- Brak regulacji – wiele krajów nie reguluje kryptowalut, co może prowadzić do ryzyka oszustw.
- Zagrożenia związane z bezpieczeństwem – kradzież danych i portfeli kryptowalutowych.

Zachęć uczniów do wyrażania własnych opinii – zapytaj, co ich zdaniem jest najważniejsze przy korzystaniu z kryptowalut.

5. Dyskusja: Czy warto inwestować w kryptowaluty? (5 minut)

Omówienie ryzyka: Wyjaśnij, że kryptowaluty mogą być atrakcyjne jako inwestycja, ale niosą też wysokie ryzyko. Cena może gwałtownie wzrosnąć lub spaść, a brak regulacji sprawia, że inwestowanie w kryptowaluty wymaga ostrożności.
Pytanie do uczniów: Zapytaj, czy po tej lekcji są bardziej zainteresowani inwestowaniem w kryptowaluty, czy raczej czują obawy.

Najczęstsze pytania o kryptowaluty:

Czy kryptowaluty są bezpieczne?
Kryptowaluty oferują pewne zabezpieczenia dzięki technologii blockchain, ale są narażone na ataki hakerskie i kradzieże. Korzystanie z odpowiednich portfeli oraz dobrych praktyk może zwiększyć bezpieczeństwo.

Czy kryptowaluty są legalne?
W większości krajów kryptowaluty są legalne, ale w niektórych krajach istnieją ograniczenia w ich handlu. Warto śledzić przepisy, które mogą się zmieniać.

Dlaczego kryptowaluty są takie zmienne?
Kryptowaluty są stosunkowo młodym rynkiem, a ich wartość zależy głównie od popytu i podaży. Wahania cen wynikają z niskiej stabilności tego rynku.

Kompletny Przewodnik po Handlu Kryptowalutami dla Początkujących

Podsumowanie (5 minut)

Podsumowanie głównych zagadnień: Kryptowaluty są cyfrowymi walutami, które działają dzięki technologii blockchain. Mogą być ciekawą opcją inwestycyjną, ale niosą ze sobą wysokie ryzyko.
Wnioski: Zachęć uczniów do dalszego zgłębiania tematu kryptowalut i śledzenia nowości technologicznych. Omówcie też, jak ważna jest ostrożność i zrozumienie, że inwestowanie wymaga wiedzy i przygotowania.

Ten scenariusz zajęć pozwoli uczniom zdobyć podstawową wiedzę o kryptowalutach, ich działaniu oraz zagrożeniach i korzyściach. Pomaga również rozwijać umiejętność krytycznego myślenia i świadomego podejmowania decyzji finansowych, co jest cenną kompetencją w dzisiejszym świecie.