Jak zwierzęta radzą sobie zimą? Kreatywne zajęcia edukacyjne i porady, jak pomagać przyrodzie w chłodne miesiące.
Wstęp
Drogie dzieci, wyobraźcie sobie, że jesteście w lesie. Dookoła leży puszysty śnieg, drzewa są pokryte białym puchem, a w powietrzu czuć zimowy chłód. W tym czasie wiele zwierząt przygotowuje się do zimy – każde na swój wyjątkowy sposób. Niektóre z nich śpią przez całą zimę, inne gromadzą zapasy jedzenia, a jeszcze inne dzielnie przemierzają lasy i pola w poszukiwaniu pożywienia.
Czy wiecie, że zimą w lesie nie spotkamy wszystkich zwierząt, które widzimy w cieplejszych miesiącach? Na przykład jeżyk, który wiosną i latem wesoło biega po trawie, teraz śpi schowany w swojej ciepłej norze. Niedźwiedź układa się w legowisku i zapada w długi sen, a wiewiórka pilnuje swoich zapasów orzeszków, które ukryła jesienią. Wilki i lisy wciąż są aktywne, wędrując w poszukiwaniu pożywienia, a małe ptaszki, takie jak sikorki, przylatują do karmników, aby znaleźć coś do jedzenia.
Zimą przyroda wygląda inaczej, prawda? Las staje się spokojny, cichy, ale jednocześnie pełen tajemnic. Niektóre ptaki odleciały do ciepłych krajów, ale inne, takie jak wróble czy gile, pozostały z nami i czekają, aż im pomożemy. Dlatego dzisiaj dowiemy się, co robią zwierzęta zimą, gdzie się ukrywają, jak się ogrzewają i jak możemy im pomóc, aby przetrwały ten trudny czas.
Przygotujcie się na podróż do zimowego świata przyrody! Poznamy niezwykłe sekrety lasu i dowiemy się, jak zwierzęta radzą sobie, gdy temperatura spada, a świat pokrywa biały puch. Gotowi? No to zaczynamy!
Cel zajęć:
- Rozwijanie wiedzy o przystosowaniach zwierząt do życia zimą.
- Kształtowanie postawy szacunku i troski wobec przyrody.
- Rozwijanie umiejętności pracy w grupie oraz zdolności obserwacyjnych.
Grupa wiekowa:
Dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym (4-8 lat).
Czas trwania zajęć:
45–60 minut.
Przygotowanie:
Materiały:
- Obrazki lub zdjęcia zwierząt (np. niedźwiedź, jeż, wiewiórka, wilk, ptaki zimujące w Polsce).
- Tablica z piktogramami lub plansze edukacyjne o zimowych przystosowaniach zwierząt.
- Karty pracy (kolorowanki, zagadki, zadania logiczne).
- Duże kartonowe „drzewa” i „nory” do zabawy ruchowej.
- Plastikowe pojemniki z różnymi materiałami (słoma, wełna, piórka) na sensoryczne doświadczenie „ciepłego schronienia”.
- Maskotki lub figurki zwierząt leśnych.
Miejsce:
Sala z przestrzenią do ruchu, kącik przyrody lub możliwość przeprowadzenia zajęć w plenerze (jeśli pogoda pozwala).
Przebieg zajęć:
1. Wprowadzenie – Rozmowa o zimie i przyrodzie (10 minut)
- Nauczyciel pyta:
- Jakie zmiany zauważyliście w przyrodzie zimą?
- Co robią zwierzęta, gdy jest zimno i śnieżnie?
- Zabawa aktywizująca:
- Dzieci naśladują zimowe zjawiska (np. wiejący wiatr, padający śnieg) i próbują odgadnąć, jakie zwierzęta można spotkać zimą w lesie.
- Prezentacja obrazków:
Nauczyciel pokazuje zdjęcia zwierząt i opowiada o ich zimowym życiu.
2. Część główna – Co robią zwierzęta zimą? (20 minut)
Podział na grupy tematyczne:
- Grupa 1: Zwierzęta zapadające w sen zimowy (np. niedźwiedź, jeż).
- Zadanie: Budowanie „zimowego legowiska” z materiałów sensorycznych (słoma, wełna, piórka).
- Grupa 2: Zwierzęta aktywne zimą (np. wilk, lis).
- Zadanie: Tworzenie „mapy tropów” – dzieci odciskają w masie plastycznej ślady zwierząt.
- Grupa 3: Zwierzęta gromadzące zapasy (np. wiewiórka).
- Zadanie: Gra edukacyjna „Znajdź orzeszka” – dzieci ukrywają i odnajdują „zapasy”.
3. Zabawa ruchowa – „Zimowe podchody” (10 minut)
- Nauczyciel rozkłada po sali „nory” (np. z dużych kartonów) i „drzewa” (dekoracje z papieru).
- Dzieci wcielają się w zwierzęta i szukają odpowiednich schronień na zimę.
- W tle nauczyciel opowiada o tym, jak różne zwierzęta chronią się przed zimnem.
4. Podsumowanie – Co zapamiętaliśmy? (10 minut)
- Dzieci odpowiadają na pytania nauczyciela:
- Jakie zwierzęta zapadają w sen zimowy?
- Co robią ptaki, które nie odlatują do ciepłych krajów?
- Dlaczego musimy pomagać zwierzętom zimą?
- Zadanie plastyczne:
- Dzieci rysują swoje ulubione zimowe zwierzę i jego schronienie.
Dodatkowe aktywności:
- Karmnik dla ptaków:
Nauczyciel pokazuje, jak można zrobić prosty karmnik, i zachęca dzieci do dokarmiania ptaków zimą. - „Zimowa księga przyrody”:
Każde dziecko dostaje kartę, na której może narysować zwierzęta i zapisać, jak im pomóc zimą.
Najczęściej zadawane pytania (FAQ):
1. Dlaczego zwierzęta zapadają w sen zimowy?
Zwierzęta takie jak niedźwiedzie czy jeże zapadają w sen zimowy, ponieważ trudniej jest im znaleźć pożywienie w chłodnych miesiącach, a sen pozwala oszczędzać energię.
2. Jak możemy pomóc ptakom zimą?
Możemy dokarmiać ptaki, np. słonecznikiem, prosem lub specjalnymi kulkami tłuszczowymi, i upewnić się, że mają dostęp do wody.
3. Czy wszystkie zwierzęta odlatują zimą do ciepłych krajów?
Nie, wiele ptaków, takich jak sikorki czy wróble, pozostaje w Polsce i szuka jedzenia na miejscu.
4. Jak rozpoznać ślady zwierząt na śniegu?
Każde zwierzę zostawia charakterystyczne tropy – np. wilk ma ślady podobne do psa, a sarny mają małe, podłużne odciski kopyt.
5. Dlaczego ważne jest, aby dzieci uczyły się o przyrodzie?
Edukacja przyrodnicza rozwija empatię wobec zwierząt, kształtuje odpowiedzialność i uczy szacunku dla środowiska.
Zimowy świat przyrody to fascynująca okazja do poznawania zwierząt i ich niezwykłych przystosowań do zimowych warunków. Poprzez zabawę i naukę dzieci rozwijają swoją ciekawość i uczą się, jak troszczyć się o otaczającą naturę.
smart-sens.org 