Zajęcia rozwijające umiejętność rozpoznawania emocji i reagowania na potrzeby innych. Skuteczne ćwiczenia dla przedszkolaków

Empatia to jedna z kluczowych umiejętności społecznych, która pozwala dzieciom na lepsze rozumienie emocji innych ludzi, nawiązywanie głębszych relacji oraz skuteczniejsze radzenie sobie w sytuacjach konfliktowych. Dzieci, które potrafią rozpoznawać emocje innych i adekwatnie na nie reagować, lepiej funkcjonują w grupie, łatwiej nawiązują przyjaźnie i są bardziej otwarte na współpracę.

👉 Empatii można się nauczyć – a najlepszym sposobem na rozwój tej umiejętności u dzieci są ćwiczenia praktyczne oparte na scenkach sytuacyjnych i rozmowach o emocjach. Wzmacnianie empatii pomaga dzieciom w:
✅ Rozpoznawaniu emocji u siebie i innych.
✅ Reagowaniu na potrzeby innych osób.
✅ Akceptowaniu różnorodności i odmiennych punktów widzenia.
✅ Budowaniu pozytywnych relacji i zapobieganiu konfliktom.
✅ Uczeniu się, jak pomagać innym w trudnych sytuacjach.

Poniżej znajdziesz kompletny scenariusz zajęć o empatii, który możesz przeprowadzić z dziećmi w przedszkolu lub w młodszych klasach szkoły podstawowej.

🎯 Cele zajęć:

✅ Rozwijanie umiejętności rozpoznawania emocji u innych osób.
✅ Wzmacnianie umiejętności reagowania na emocje kolegów i koleżanek.
✅ Uczenie dzieci, jak pomagać innym w trudnych sytuacjach.
✅ Budowanie atmosfery wzajemnej akceptacji i zaufania w grupie.

🧩 Przygotowanie do zajęć:

Wiek uczestników: 5–9 lat

Materiały:
✔️ Karty z emocjami (radość, smutek, złość, strach).
✔️ Ilustracje przedstawiające różne sytuacje społeczne (np. dziecko płaczące, dziecko uśmiechnięte, konflikt na placu zabaw).
✔️ Tablica suchościeralna lub flipchart.
✔️ Kolorowe kartki, pisaki i kredki.

🚀 Przebieg zajęć:

✅ 1. Wprowadzenie – rozmowa o emocjach

1. Nauczyciel rozpoczyna zajęcia, siadając z dziećmi w kole.
2. Zadaje pytania:
   ✅ „Czy wiecie, co to jest empatia?”
   ✅ „Jak myślicie – skąd możemy wiedzieć, co czuje druga osoba?”
   ✅ „Co robimy, gdy kolega lub koleżanka wygląda na smutnego?”
3. Nauczyciel pokazuje dzieciom karty z emocjami (radość, smutek, złość, strach) i prosi, aby nazwały emocję, którą widzą na obrazku.
4. Następnie nauczyciel prosi dzieci o naśladowanie wyrażonej emocji poprzez mimikę i ruchy ciała:
   ✅ „Pokaż, jak wygląda smutna twarz.”
   ✅ „Jak wygląda ktoś, kto jest szczęśliwy?”

👉 Cel: Uświadomienie dzieciom, że emocje można rozpoznawać na podstawie mimiki i mowy ciała.

✅ 2. Scenka 1 – Kolega płacze na placu zabaw

1. Nauczyciel opowiada dzieciom historię:
   👉 „Na placu zabaw Staś bawił się piłką. Przypadkowo piłka wypadła mu z rąk i uderzyła w kolegę. Staś przestraszył się i zaczął płakać.”
2. Nauczyciel zadaje pytania:
   ✅ „Jak myślicie – co czuje Staś?”
   ✅ „Dlaczego Staś się rozpłakał?”
   ✅ „Jak można pomóc Stasiowi, żeby poczuł się lepiej?”
3. Dzieci podają swoje propozycje, a nauczyciel zapisuje je na tablicy.
4. Nauczyciel zachęca dzieci do odegrania scenki:
   ✅ Jedno dziecko wciela się w rolę Stasia, drugie w kolegę, który podchodzi, aby pomóc.
   ✅ Dziecko może powiedzieć: „Nie martw się, nic się nie stało.”
   ✅ Nauczyciel podpowiada: „Możesz podać Stasiowi piłkę i zaprosić go do zabawy.”

👉 Cel: Nauka adekwatnych reakcji na smutek i stres u kolegi.

✅ 3. Scenka 2 – Konflikt przy zabawie klockami

1. Nauczyciel opowiada historię:
   👉 „Ola i Antek układają klocki. Ola przypadkowo przewraca wieżę, którą zbudował Antek. Antek krzyczy na Olę i odwraca się od niej.”
2. Pytania do dzieci:
   ✅ „Co czuje Antek?”
   ✅ „Co czuje Ola?”
   ✅ „Jak można pomóc w tej sytuacji?”
3. Dzieci przedstawiają swoje propozycje rozwiązania konfliktu (np. „Antek może powiedzieć, że jest zły, ale może odbudować wieżę z pomocą Oli”).
4. Nauczyciel zachęca dzieci do odegrania scenki:
   ✅ Ola przeprasza Antka.
   ✅ Antek zgadza się na wspólną zabawę.
   ✅ Nauczyciel chwali dzieci za współpracę.

👉 Cel: Nauka rozwiązywania konfliktów poprzez rozmowę i współpracę.

✅ 4. Scenka 3 – Kolega nie ma z kim usiąść przy stole

1. Nauczyciel opowiada sytuację:
   👉 „W stołówce Kuba nie ma z kim usiąść przy stole. Siedzi sam i wygląda na smutnego.”
2. Pytania do dzieci:
   ✅ „Jak myślicie – co czuje Kuba?”
   ✅ „Jak można pomóc Kubie?”
3. Dzieci podają swoje propozycje:
   ✅ Zaproszenie Kuby do stolika.
   ✅ Zaoferowanie wspólnej zabawy po obiedzie.
4. Dzieci odgrywają scenkę:
   ✅ Kolega zaprasza Kubę do stolika.
   ✅ Kuba dołącza i czuje się lepiej.

👉 Cel: Nauka otwartości na innych i inicjatywy w budowaniu relacji.

✅ 5. Zakończenie i podsumowanie

1. Nauczyciel podsumowuje zajęcia, pytając dzieci:
   ✅ „Co było najtrudniejsze w pomaganiu?”
   ✅ „Co wam się podobało?”
   ✅ „Czy łatwo jest pomóc koledze, gdy ma zły humor?”
2. Nauczyciel chwali dzieci za zaangażowanie i podkreśla, że pomaganie innym sprawia, że wszyscy czują się lepiej.

🌟 Efekty zajęć:

✅ Dzieci uczą się rozpoznawania emocji i reagowania na nie.
✅ Zwiększa się umiejętność rozwiązywania konfliktów.
✅ Dzieci nabierają pewności siebie w sytuacjach społecznych.
✅ Wzmacnia się atmosfera akceptacji i wzajemnej pomocy w grupie.

🚀 Podsumowanie

Empatia to fundament zdrowych relacji społecznych. Dzięki regularnym ćwiczeniom w rozpoznawaniu emocji i reagowaniu na nie, dzieci uczą się, jak budować pozytywne więzi, rozwiązywać konflikty i tworzyć atmosferę wzajemnego szacunku.

👉 Wprowadź ten scenariusz do zajęć i obserwuj, jak dzieci stają się bardziej otwarte, pomocne i empatyczne 🌷