🌍 Światowy Dzień Świadomości Autyzmu – Dzień pełen koloru, akceptacji i zrozumienia
2 kwietnia to szczególna data, która z roku na rok staje się coraz bardziej widoczna w kalendarzach placówek edukacyjnych, instytucji kultury i organizacji społecznych na całym świecie. Tego dnia obchodzimy Światowy Dzień Świadomości Autyzmu (World Autism Awareness Day) – wydarzenie zainicjowane w 2007 roku przez Organizację Narodów Zjednoczonych, które ma na celu zwiększanie wiedzy, zrozumienia i społecznej akceptacji dla osób w spektrum autyzmu.
To dzień, w którym kolor niebieski symbolicznie oświetla budynki, szkoły, media i serca ludzi, przypominając o tym, że osoby z autyzmem są wśród nas – w klasach, na placach zabaw, w rodzinach, w społecznościach. I choć mogą postrzegać świat inaczej, mają takie samo prawo do obecności, wsparcia i szacunku, jak każdy z nas.
🧩 Czym jest autyzm?
Autyzm to neuroróżnorodność – odmienny sposób funkcjonowania mózgu i przetwarzania informacji. Osoby ze spektrum autyzmu mogą doświadczać świata intensywniej lub w inny sposób niż osoby neurotypowe.
Często wiąże się to z:
- nadwrażliwością lub niedowrażliwością zmysłową,
- trudnościami w rozumieniu i wyrażaniu emocji,
- nietypowymi sposobami komunikowania się,
- potrzebą przewidywalności,
- wyjątkowymi pasjami, zainteresowaniami lub zdolnościami.
Jednak nie ma dwóch takich samych osób z autyzmem – autyzm to spektrum, a każda osoba znajduje się w innym jego miejscu.
💙 Dlaczego warto mówić o różnorodności?
W świecie, który często nagradza podobieństwo, różnorodność bywa wyzwaniem – ale też największym bogactwem. Dzieci, które od najmłodszych lat uczą się, że inny nie znaczy gorszy, wyrastają na empatycznych, otwartych i tolerancyjnych dorosłych.
Zamiast uczyć dzieci „dostosowania się za wszelką cenę”, uczmy je, że:
- każdy ma prawo być sobą,
- mamy różne potrzeby – i to jest w porządku,
- nasze światy mogą wyglądać inaczej – ale mogą się spotykać i wspierać.
🎨 Sztuka jako język zrozumienia
Zajęcia artystyczne takie jak „Mój kolorowy świat” są nie tylko kreatywną zabawą – są mostem między dziećmi neurotypowymi a dziećmi neuroatypowymi, które czasem łatwiej wyrazić siebie kolorem, kształtem i ruchem niż słowem.
Dając przestrzeń na tworzenie, pokazujemy dzieciom, że każdy świat jest ważny. I że właśnie te różne światy – ciche, kolorowe, abstrakcyjne, chaotyczne czy uporządkowane – tworzą razem nasz wspólny, piękny, ludzki Wszechświat.
Zajęcia artystyczne na Światowy Dzień Świadomości Autyzmu
Czas trwania: 45–60 minut
Grupa wiekowa: dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym
Miejsce: sala zajęć, świetlica, przestrzeń z dostępem do farb i dużych formatów papieru
🌍 Wprowadzenie – Świat widziany oczami dziecka
2 kwietnia, podczas obchodów Światowego Dnia Świadomości Autyzmu, warto zatrzymać się i zadać dzieciom pytanie:
„Jak wygląda Twój świat? Co w nim czujesz? Co Cię otacza? Co sprawia, że jest Ci dobrze?”
Zajęcia artystyczne są doskonałym narzędziem do wyrażania emocji, potrzeb i perspektywy, szczególnie u dzieci ze spektrum autyzmu, które często komunikują się obrazem, kolorem i ruchem, a niekoniecznie słowem.
🎯 Cele zajęć:
- Wspieranie rozwoju emocjonalnego i społecznego dzieci
- Budowanie akceptacji i zrozumienia dla różnorodnych sposobów postrzegania świata
- Wyrażanie siebie poprzez sztukę
- Wzmacnianie integracji i współpracy w grupie
🧩 Przebieg zajęć:
1. 🌀 Rozmowa wprowadzająca – „Każdy widzi świat inaczej” (5–10 min)
Nauczyciel pokazuje dzieciom kilka zdjęć lub ilustracji z bardzo różnorodnymi krajobrazami: las, miasto, plaża, pokój z książkami, pokój sensoryczny, kolorowe chmurki itp.
Pytania do dzieci:
- Co widzisz na tym obrazku?
- Gdzie czujesz się dobrze?
- Jak wygląda Twój świat marzeń?
- Czy lubisz dużo dźwięków i kolorów, czy raczej spokój i ciszę?
Dla dzieci ze spektrum można użyć symboli PCS, kolorowych obrazków lub zdań wspierających typu: „W moim świecie jest dużo…”, „Lubię…”, „Czuję się dobrze, gdy…”.
2. 🎨 Część plastyczna – „Mój kolorowy świat” (30–35 min)
Dzieci dzielone są na 2–4 osobowe grupy. Każda grupa otrzymuje duży arkusz papieru (np. brystol) oraz farby, gąbki, pędzle, kredki, pastele, naklejki i inne dostępne materiały.
Zadanie:
Wspólnie namalujcie lub narysujcie Wasz świat – taki, w którym każdy czuje się dobrze i bezpiecznie. Może być cichy albo głośny, pełen kolorów albo spokojny, z ludźmi, zwierzętami, książkami, wodą, przestrzenią… Wszystko zależy od Was!
Zachęcaj dzieci do użycia różnych faktur i kolorów. Dzieci mogą malować dłońmi, stemplować gąbkami, rozcierać pastelami. Grupy mogą nazwać swoje światy (np. „Kraina Ciszy”, „Tęczowe Niebo”, „Planeta Zmysłów”).
3. 🖼️ Prezentacja i galeria (10–15 min)
Każda grupa prezentuje swój plakat. Nauczyciel zadaje pytania wspierające:
- Co znajduje się w Waszym świecie?
- Co sprawia, że czujecie się tam dobrze?
- Czy Wasz świat jest taki sam jak innych? (Podkreślamy: „I bardzo dobrze, że nie!”)
Wspólnie wieszamy plakaty i tworzymy galerię „Kolorowych Światów” na korytarzu, w klasie lub w przestrzeni przedszkolnej.
🧰 Potrzebne materiały:
- Duże arkusze papieru (brystol, szary papier, tapeta w rolce)
- Farby, pędzle, gąbki, flamastry, pastele, kredki
- Naklejki, wycinanki, kawałki tkanin, kolorowy papier
- Fartuszki lub koszulki ochronne
- Ręczniki papierowe i woda
💬 Podsumowanie
Zajęcia kończymy krótkim kołem podsumowującym:
„Co zapamiętałeś z dzisiejszych zajęć?”
„Co było dla Ciebie ważne?”
„Jak wygląda Twój kolorowy świat?”
Dzieci mogą też pokazać za pomocą koloru, który dziś czują lub który pasuje do ich emocji.
🖍️ Instrukcja do karty pracy: „Moja paleta kolorów”
Pokoloruj paletę i uzupełnij ją swoimi własnymi „kolorami świata”.
Każdy kolor może oznaczać coś innego:
🎨 Co lubisz?
🎨 Co sprawia, że czujesz się dobrze?
🎨 Co Cię uspokaja albo rozwesela?
🎨 Co znajduje się w Twoim kolorowym świecie?
Dorysuj wokół palety to, co czyni Twój świat wyjątkowym – mogą to być ulubione osoby, miejsca, emocje, marzenia albo wspomnienia.
Nie ma złych odpowiedzi – Twoja paleta jest tak wyjątkowa, jak Ty sam/sama! 🌈
❓Najczęściej zadawane pytania
Dlaczego zajęcia artystyczne są ważne dla dzieci w spektrum autyzmu?
Dla wielu dzieci ze spektrum autyzmu sztuka to forma komunikacji, wyrażania emocji i potrzeb, których nie potrafią jeszcze ubrać w słowa. Sztuka daje im przestrzeń do pokazania siebie bez oceniania.
Czy dzieci typowo rozwijające też skorzystają z takich zajęć?
Oczywiście. Wspólne tworzenie sztuki to doskonały sposób na budowanie empatii, akceptacji i zrozumienia między dziećmi o różnych potrzebach.
Czy zajęcia nadają się do przedszkola integracyjnego?
Tak. Scenariusz został stworzony tak, by każde dziecko mogło uczestniczyć na swoim poziomie – poprzez kolor, fakturę, emocje czy symboliczny obraz.
✨ Podsumowanie dla nauczyciela:
Zajęcia „Mój kolorowy świat” to coś więcej niż malowanie – to wyrażenie siebie, akceptacja innych i budowanie wspólnoty. W świecie, w którym każdy widzi i czuje inaczej, sztuka pozwala nam spotkać się w tym, co piękne i prawdziwe.
smart-sens.org 
