„To nie dziecko musi się dopasować do liter, to litery muszą zacząć mówić do dziecka jego językiem.”
— prof. Marta Bogdanowicz
📖 Z życia…
Pani Ania, nauczycielka edukacji wczesnoszkolnej, zauważyła, że Wojtek – bystry i ciekawy świata chłopiec z klasy drugiej – unika czytania na głos. Gdy przychodziła jego kolej, spuszczał głowę, bawił się rękawem bluzy. W jego zeszycie litery tańczyły w nierównym rytmie, mylił „b” z „d”, gubił samogłoski. Gdy został poproszony o przeczytanie słowa „kot”, odpowiedział „tok”. Klasa wybuchła śmiechem.
To wtedy Ania postanowiła działać. W porozumieniu z rodzicami i pedagogiem szkolnym włączono Wojtka do zajęć korekcyjno-kompensacyjnych. Po kilku miesiącach pracy widać było efekty – nie tylko w piśmie, ale i w pewności siebie.
🧠 Czym właściwie jest dysleksja?
Dysleksja rozwojowa to specyficzne trudności w nauce czytania i pisania, które nie wynikają z niskiego poziomu inteligencji, braku motywacji czy zaniedbań edukacyjnych. To neurologiczna różnica w przetwarzaniu informacji językowych, dotycząca głównie percepcji wzrokowo-słuchowej, pamięci roboczej i sekwencyjnego przetwarzania dźwięków.
„Dysleksja nie jest problemem lenistwa – to odmienność w działaniu mózgu, która wymaga innej strategii uczenia się.”
— dr Sally Shaywitz, autorka „Overcoming Dyslexia”
Dziecko z dysleksją może być utalentowanym muzykiem, konstruktorem LEGO, pasjonatem astronomii – ale jednocześnie nie radzić sobie z napisaniem prostego zdania. I to właśnie do niego adresowane są zajęcia korekcyjno-kompensacyjne, czyli terapia pedagogiczna dostosowana do jego indywidualnego profilu trudności.
🎯 Cele zajęć korekcyjno-kompensacyjnych dla dzieci z dysleksją
- Rozwijanie percepcji wzrokowej i słuchowej
- Ćwiczenie analizy i syntezy głoskowej oraz sylabowej
- Wzmacnianie pamięci sekwencyjnej i roboczej
- Poprawa koordynacji wzrokowo-ruchowej
- Redukowanie napięcia emocjonalnego i stresu związanego z nauką
To nie tylko ćwiczenia na literach, ale całościowy rozwój funkcji poznawczych, emocjonalnych i motorycznych.
🧩 Przykładowe ćwiczenia terapeutyczne
🔸 Głoska detektyw
Dziecko otrzymuje obrazki, które musi podzielić na głoski lub sylaby i odnaleźć wspólną głoskę (np. początkową „k” w: kot, krowa, kawa).
🔸 Literowe bingo
Na planszy z literami dziecko skreśla te, które słyszy w słowie wypowiadanym przez terapeutę. Wzmacnia to uwagę słuchową i automatyzację liter.
🔸 Lustrzane litery
Praca z kartami, na których dziecko rozpoznaje, odróżnia i śledzi palcem litery mylone kierunkowo („p-b”, „d-g”, „m-n”). Można wykorzystać tablicę sensoryczną.
🔸 Składanka słowna
Z pociętych sylab dziecko układa wyrazy. Najpierw z pomocą obrazka, potem samodzielnie. Wzmacnia to analizę i syntezę słuchową.
🔸 Ruch i rytm
Zabawy w klaskanie rytmu sylabowego, skakanie do podziału wyrazów, chodzenie po linie z wymawianiem kolejnych liter. Ciało wspiera uczenie się!
💡 Praktyczne wskazówki dla nauczycieli i terapeutów
✔️ Twórz atmosferę akceptacji i bezpieczeństwa
Dziecko z dysleksją często doświadcza porażek. Terapia musi być miejscem sukcesu i odzyskiwania sprawczości.
✔️ Dawkuj materiał i mierz siły na zamiary
Lepiej mniej, ale dokładniej. Nie zasypuj dziecka zadaniami – zamiast tego powtórz, wzmocnij, pokaż z innej strony.
✔️ Używaj kolorów, symboli, schematów
Dzieci z dysleksją lepiej zapamiętują materiał wsparty obrazem. Stosuj mapy myśli, fiszki, kolorowe oznaczenia liter.
✔️ Uwzględniaj emocje
Porażki w pisaniu to często trauma. Pozwól dziecku mówić o trudnościach. Używaj metod wzmacniających: „Potrafię”, „Udało się”, „To już umiem!”.
🌱 Co mówi nauka?
Badania neurologiczne pokazują, że mózg dziecka z dysleksją aktywuje inne obszary niż u typowego czytelnika – szczególnie w prawej półkuli. Terapia korekcyjno-kompensacyjna, prowadzona systematycznie, aktywizuje lewy płat skroniowy, odpowiedzialny za dekodowanie języka.
„Uczenie się u dzieci z dysleksją nie jest niemożliwe – jest po prostu inne.”
— prof. Józef Gierowski
🧠 Wspierające programy i narzędzia
- Metoda 18 struktur wyrazowych
- Ortograffiti – ćwiczenia dla dzieci z trudnościami w pisaniu
- Metoda Dobrego Startu – integracja wzrokowo-słuchowo-ruchowa
- Multisensoryczne czytanie i pisanie (M. Bogdanowicz)
- Program „Litera po literze” – nauka liter i głosek z użyciem obrazów i ruchu
🎒 Dla kogo są te zajęcia?
✔️ Uczniów z opinią o dysleksji
✔️ Dzieci z podejrzeniem specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu
✔️ Uczniów z opóźnionym rozwojem funkcji językowych
✔️ Dzieci, które przejawiają lęk przed pisaniem i czytaniem
📚 Polecana literatura
- Marta Bogdanowicz – Dysleksja rozwojowa
- Sally Shaywitz – Pokonać dysleksję
- Małgorzata Miksza – Program terapii pedagogicznej
- Ewa Kujawa, Marta Kurzyna – Ćwiczenia funkcji słuchowych i językowych
- Wydawnictwa: Harmonia, Arson, Nowa Era (programy edukacyjne z terapią)
✅ Podsumowanie
Praca z dzieckiem z dysleksją to nie tylko nauka liter i słów. To towarzyszenie w budowaniu mostu między zmysłami a myślami, między ruchem a znaczeniem, między emocją a słowem. Terapia korekcyjno-kompensacyjna jest tym mostem – jeśli tylko poprowadzimy ją z empatią, cierpliwością i odwagą dostrzegania potencjału, a nie tylko deficytów.
smart-sens.org 