W nowoczesnej edukacji indywidualne podejście do ucznia nie jest przywilejem, lecz koniecznością. W szczególności dotyczy to dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, zaburzeniami neurorozwojowymi czy trudnościami emocjonalnymi. Aby zapewnić im odpowiednie wsparcie, szkoła może opracować dwa kluczowe dokumenty: Indywidualny Program Edukacyjno-Terapeutyczny (IPET) lub Plan Działań Wspierających (PDW).

Chociaż oba dokumenty mają na celu wsparcie dziecka w jego rozwoju, ich zastosowanie i zakres są zupełnie inne. Zrozumienie tych różnic to podstawa świadomej współpracy między szkołą, specjalistami a rodziną ucznia.

Czym jest IPET?

Indywidualny Program Edukacyjno-Terapeutyczny (IPET) to dokument tworzony dla ucznia posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego wydane przez poradnię psychologiczno-pedagogiczną. IPET jest obowiązkowy w przypadku dzieci z:

• autyzmem (w tym zespołem Aspergera),
• niepełnosprawnością intelektualną,
• zaburzeniami zachowania,
• sprzężeniami niepełnosprawności.

IPET zawiera:

• analizę funkcjonowania ucznia w środowisku szkolnym i społecznym,
• indywidualnie dobrane cele edukacyjne i terapeutyczne,
• zakres zajęć specjalistycznych (np. rewalidacyjnych, logopedycznych),
• konkretne dostosowania na lekcjach i egzaminach,
• strategie wsparcia emocjonalnego i społecznego.

IPET przygotowuje zespół specjalistów pracujących z dzieckiem: nauczycieli, pedagoga, psychologa, logopedy, terapeuty SI. Rodzice są pełnoprawnymi członkami tego zespołu.

Czym jest PDW?

Plan Działań Wspierających (PDW) to dokument skierowany do uczniów, którzy nie posiadają orzeczenia, ale otrzymali opinię poradni psychologiczno-pedagogicznej. Z opinii może wynikać, że uczeń:

• ma specyficzne trudności w uczeniu się (np. dysleksję, dyskalkulię),
• przejawia trudności emocjonalne, społeczne lub adaptacyjne,
• potrzebuje wsparcia w obszarze funkcjonowania poznawczego lub wychowawczego.

PDW obejmuje:

• wskazanie obszarów wymagających wsparcia,
• propozycje metod i form pracy na lekcjach,
• zalecenia dotyczące oceniania, organizacji środowiska edukacyjnego,
• elementy pomocy psychologiczno-pedagogicznej.

W przeciwieństwie do IPET-u, PDW nie obejmuje zajęć rewalidacyjnych i nie jest dokumentem wymaganym przez prawo dla uczniów z orzeczeniem – ale jest narzędziem wspierającym równość szans edukacyjnych.

Przykład praktyczny – porównanie dwóch uczniów

👦 Kuba – IPET

• Diagnoza: Zespół Aspergera, orzeczenie.
• Trudności: Problemy z adaptacją do zmian, dosłowne rozumienie poleceń, kłopoty w kontaktach z rówieśnikami.
• Wsparcie: IPET – 2 godziny zajęć rewalidacyjnych tygodniowo, trening umiejętności społecznych, pomoc nauczyciela wspomagającego, indywidualne dostosowania podczas lekcji i sprawdzianów.

👧 Lena – PDW

• Opinia: Specyficzne trudności w uczeniu się (dysleksja).
• Trudności: Mylenie liter, trudności z pisaniem ze słuchu, stres przy głośnym czytaniu.
• Wsparcie: PDW – wydłużony czas pracy na testach, ocena ze szczególnym uwzględnieniem treści, możliwość korzystania ze słownika ortograficznego, zajęcia wyrównawcze z języka polskiego.

Różnice IPET vs PDW – tabela porównawcza

Dlaczego warto znać tę różnicę?

Dla nauczycieli i terapeutów – znajomość tych dokumentów ułatwia planowanie działań.
Dla rodziców – to prawo i narzędzie służące do ochrony potrzeb dziecka.
Dla samych uczniów – to realna szansa na bardziej przyjazną edukację, bez poczucia porażki i stresu.

Najczęściej zadawane pytania

Czy IPET i PDW mogą występować razem?
Nie. Są stosowane rozłącznie – zależnie od tego, czy dziecko posiada orzeczenie, czy tylko opinię.

Czy IPET daje więcej wsparcia niż PDW?
Tak, IPET umożliwia m.in. zajęcia rewalidacyjne i wsparcie specjalistyczne.

Czy rodzic może wnioskować o stworzenie IPET lub PDW?
Tak. Rodzic ma prawo uczestniczyć w procesie tworzenia dokumentów i zgłaszać potrzebę wsparcia.

Czy PDW może być przygotowany bez opinii z poradni?
Nie. Dokument ten jest tworzony na podstawie opinii z poradni psychologiczno-pedagogicznej.