Czym naprawdę jest kreatywność?

Każdy chce być kreatywny

Każdy powinien chcieć być kreatywnym. Kreatywność sprawia, że życie jest przyjemniejsze, bardziej interesujące i pełne osiągnięć. Badania pokazują, że 94 procent młodych ludzi wymienia „osiągnięcia” jako najważniejszą rzecz w ich życiu. Kreatywność jest kluczową umiejętnością niezbędną do osiągnięcia czegoś. Bez kreatywności są tylko powtórzenia i rutyna. To sprawy bardzo wartościowe i stanowią znaczącą część naszego zachowania, ale właśnie kreatywność potrzebna jest do umożliwienia zmian, rozwoju i wytyczania nowych kierunków.

W świecie biznesu kreatywność stała się niezbędna. Dzieje się tak, ponieważ wszystko inne stało się szeroko dostępnym towarem.

Jeśli twoją jedyną szansą na przetrwanie jest to, że twoja firma będzie bardziej kompetentna niż u konkurencji, jesteś na straconej pozycji. Nie możesz zrobić nic, co powstrzymałoby twoich konkurentów przed staniem się równie kompetentnymi.

Informacja stała się dostępna dla każdego. Aktualna technologia stworzyła sytuację, w której, z małymi wyjątkami, szesnaście lat praw patentowych zapewnia swojego rodzaju ochronę.

Wyobraź sobie konkurs gotowania i wielu kucharzy stojących wzdłuż długiego stołu. Każdy z nich ma do dyspozycji takie same składniki i taki sam sprzęt. Kto wygra te zawody?

Na niższym poziomie konkursu zwycięży kucharz najwyższej jakości. Ale na wyższym poziomie wszyscy mają doskonałe umiejętności. Który z nich w takim razie zwycięży? Szef kuchni, który potrafi zamienić dostępne składniki w coś o wyróżniającej się jakości.

W biznesie konkurowanie z Indiami i Chinami w dziedzinie cen jest niemożliwe. Stworzenie nowej wartości staje się podstawą konkurencji. A to z kolei wymaga poważniejszego niż obecnie zaangażowania w kreatywność ~ Edward De Bono

Kreatywność jako talent

Zbyt wiele ludzi uważa, że kreatywność jest talentem, z jakim niektórzy się rodzą, a reszta może im tylko zazdrościć. Jest to negatywne i całkowicie błędne podejście.
Kreatywność jest umiejętnością, której można się nauczyć, a potem rozwijać ją i stosować.

Uczę kreatywnego myślenia bardzo różnych ludzi od ponad trzydziestu lat:
…od cztero- do dziewięćdziesięciolatków
…od dzieci z zespołem Downa po laureatów Nagrody Nobla
…od niepiśmiennych górników w Afryce po osoby na kierowniczych stanowi-
skach

Używając tylko jednej z technik myślenia lateralnego, grupa biorąca udział w warsztatach wysunęła w jedno popołudnie 21 000 pomysłów dla firmy z branży hutniczej.

Bez zahamowań

Zwykły mężczyzna idzie ulicą. Grupa ludzi łapie go i związuje sznurem. Następnie pojawiają się skrzypce. Oczywiście człowiek związany sznurem nie może grać na skrzypcach. Co więc powiemy? Uznamy, że gdyby przeciąć sznur, mężczyzna zagrałby na skrzypcach. Oczywiście jest to nonsens. Przecięcie sznura nie sprawi, iż mężczyzna stanie się skrzypkiem.

Niestety, podobne podejście mamy do kreatywności. Jeśli jesteś pełen zahamowań, trudno ci być kreatywnym. Tym samym, jeśli wpłyniemy na pozbycie się twoich zahamowań, czy staniesz się kreatywny? Jest to podstawą „burzy mózgów” i innych popularnych technik. Mają pewne dobre strony, ale podejście do nich jest niewłaściwe. Formalne i przemyślane „narzędzia” myślenia lateralnego są o wiele bardziej korzystne.

Mózg zaprogramowany jest na bycie „niekreatywnym”. Jeśli mózg byłby kreatywny, życie stałoby się niemożliwe. Jedenaście ubrań do wyboru każdego poranka daje 39 916 800 kombinacji strojów do założenia. Jeśli przymierzenie jednej z nich zajmowałoby minutę, musiałbyś dożyć do 76 lat, każdy swój dzień spędzając na ubieraniu się.

Na szczęście dla nas mózg jest zaprogramowany tak, by tworzyć stałe wzorce postępowania w stabilnym wszechświecie. Na tym polega wspaniałość mózgu i za to powinniśmy być bardzo wdzięczni.

Tak więc pozbycie się zahamowań jest ważne, ale nie stanowi dobrej drogi dla rozwoju kreatywności.

Kreatywność jako umiejętność

KREATYWNOŚĆ NIE JEST TAJEMNICĄ
Po raz pierwszy w historii możemy teraz spojrzeć na kreatywność jako „logiczne” zachowanie pewnego rodzaju systemu informacyjnego. Tajemniczość i mistyka mogą
zostać usunięte z kreatywności.

Musimy spojrzeć na ludzki mózg jak na „samoorganizujący się system informacyjny”.
Samoorganizujące się systemy informacyjne tworzą prawidłowości.
Wszystkie systemy tworzące prawidłowości są „asymetryczne”.
To jest właśnie podstawą humoru i kreatywności. Humor jest zdecydowanie najbardziej znamiennym zachowaniem ludzkiego mózgu, ponieważ wskazuje na ukryty system. Rozum niewiele nam mówi, ponieważ każdy „system porządkujący” działający wstecz jest systemem logicznego myślenia. Humor wskazuje na asymetryczne wzorce. Oznacza to, że droga z A do B nie jest taka sama jak droga z B do A.

Myślenie lateralne jest kreatywnością dotyczącą zmieniających się idei, percepcji i pojęć. Zamiast pracować intensywniej nad tymi samymi ideami, percepcją i pojęciami, próbujemy je zmienić. Ta „kreatywność ideowa” nie jest tym samym co „kreatywność artystyczna” i dlatego potrzebny był nowy termin.

Powyższe problemy wyjaśnione są w moich książkach o myśleniu lateralnym; zrozumienie tych systemów jest logiczną podstawą praktycznych narzędzi myślenia lateralnego.

SŁOWO „KREATYWNY”

W języku angielskim słowo create (kreować, tworzyć – przyp. tłum.) znaczy stworzyć
coś, co wcześniej nie istniało.

Ktoś może więc „zrobić bałagan” (create a mess). Znaczy to, że powstał bałagan, którego wcześniej nie było. Czy ta osoba jest kreatywna?

Spieszymy dodać, iż to, co powstało, musi mieć jakąś wartość. Kreatywność jest więc tworzeniem czegoś, co ma wartość.

Jest tu również oczywiście element nowości, ponieważ powtórzenie – nieważne jak wartościowe – nie jest uważane za kreatywne.

Słowo „kreatywny” w dużej mierze zostało przejęte przez sztukę, ponieważ w tej dziedzinie każde dzieło jest nowe i ma wartość. Co prawda wartość nie jest zawsze od razu dostrzegana. Na przykład malarze impresjonistyczni nie byli w pełni doceniani w swoim czasie.

W języku angielskim nie istnieje osobne słowo, które odróżniałoby kreatywność nowych pomysłów od kreatywności sztuki. Dlatego kiedy twierdzę, że kreatywności rzeczywiście można się nauczyć, jestem pytany, czy w ten sposób dałoby się stworzyć Beethovena. Odpowiedź brzmi „nie”, ale kreatywność ideowa może być nauczona i rozwinięta w formalny sposób. Celem ćwiczeń zawartych w tej książce jest pomoc w rozwinięciu kreatywnych nawyków rozumu.

Kreatywność świata sztuki wiąże się z ważnym elementem „oceny estetycznej”. Artysta ocenia, że coś jest właściwe. Taka ocena to coś zupełnie innego niż umiejętność tworzenia nowych idei. Podczas gdy artyści mogą być doskonali w swojej dziedzinie, nie są zbyt dobrzy w przekształcaniu i tworzeniu nowych idei. Ten problem językowy ma poważne konsekwencje.

Po pierwsze, osoby odpowiedzialne za edukację wierzą, że uczą kreatywności, zachęcając do tańczenia i grania na instrumentach. Jest to niewłaściwe myślenie. Te czynności same w sobie są wartościowe, ale nie uczą kreatywności.

Po drugie, niektórzy twierdzą, że jeśli na zamówienie nie stworzysz Beethovena, to kreatywności tak naprawdę nie da się nauczyć. Takie stwierdzenie to również bzdura.
Kreatywności ideowej można nauczyć.

Co ciekawe, moja praca wykorzystywana jest dość powszechnie w świecie sztuki, szczególnie w muzyce. Ponieważ muzyka nie reprezentuje istniejących dźwięków, odczuwa się ogromną potrzebę kreatywności, w większym stopniu niż po prostu ekspresji…

Edward De Bono

http://www.edwarddebono.com

źródło: Edward De Bono, Umysł kreatywny...