Diagnozowanie zaburzeń w rozwoju integracji sensorycznej nie jest proste. Wymaga odpowiedniej wiedzy i doświadczenia. Nie wszyscy rodzice mają dostęp do specjalistów i ośrodków prowadzących terapię integracji sensorycznej. Nie wszystkich też na nią stać, dlatego sami mogą podjąć próby wyrównania zaobserwowanych zaburzeń i odchyleń od normy.
Rodzice bądź opiekunowie są najlepszymi obserwatorami dziecka. Zwykle oni pierwsi zauważają pojawiające się problemy rozwojowe, gdyż obserwują dziecko w różnych sytuacjach codziennych. To oni przekazują swoje obawy lekarzowi lub terapeucie, ułatwiając nie tylko rozpoznanie, lecz także znalezienie odpowiedzi na wiele pytań, co pomaga w ustaleniu toku postępowania. Przed rozpoczęciem pracy z dziećmi mającymi problemy z zakresu integracji sensorycznej konieczne jest uświadomienie sobie i przeanalizowanie tego, co nas niepokoi, jakie są nasze obawy.

Codzienna opieka nad dzieckiem oraz prowadzone ćwiczenia będą łatwiejsze, jeżeli zastosujemy się do poniższych wskazówek, przekazanych nam jako podstawowe przez Violet Maas podczas kursów z zakresu integracji sensorycznej.

1. Staraj się zwrócić uwagę, czy dziecko słyszy i słucha, co do niego mówisz.
   Czy rozumie twoje pytania i wyjaśnienia?
   Czy patrzy na to, co mu pokazujesz i obserwuje, co robisz?
   Czy patrzy na to, co samo robi lub czy jego wzrok i uwaga są skierowane gdzie indziej?
   Czy słucha w tym czasie kogoś innego lub czy jakieś inne dźwięki (hałasy) je rozpraszają?
2. Zrób wszystko, co możliwe, aby zwrócić uwagę dziecka, nawet jeżeli początkowo będzie to trwało tylko kilka sekund.
   Staraj się stopniowo wydłużać skupienie uwagi dziecka.

Jak skupić uwagę dziecka?

• Delikatnie, lecz pewnie dotknij jego rękę lub ramię, aby wiedziało, że jesteś blisko. Zwracaj uwagę na jego aktywność, na to, co robi. (Niektóre dzieci nie tolerują dotykania i mogą odsunąć się, unikając twojego gestu. W takim przypadku zrezygnuj z tego).
• Każdego dnia, spotykając się z dzieckiem po raz pierwszy, przywitaj się z nim, mówiąc „dzień dobry”. Podając rękę, popatrz w oczy dziecka i spróbuj nawiązać z nim kontakt wzrokowy, tak aby dziecko odwzajemniło spojrzenie.
• Wypowiedz imię dziecka i instrukcję w najprostszy sposób, używając najważniejszego, „kluczowego” słowa lub kilku podstawowych słów. Unikaj wypowiadania dużej ilości słów. Staraj się wypowiadać polecenie, używając i powtarzając te same słowa, ponieważ prawie niezmiennie wypowiadane komendy będą potrzebne do powtarzania czynności w celu ich utrwalenia. Zwracaj uwagę na ton głosu, jakim zwracasz się do dziecka. Nie podnoś głosu i mów wyraźnie. Na przykład pierwsza część polecenia do zajęcia miejsca na krzesełku przy stole może brzmieć: „Maćku, popatrz gdzie jest krzesło. Odsuń je od stolika i usiądź na nim”. Zademonstruj i pokaż, o czym mówisz. Jeżeli nie jesteś pewny, że dziecko patrzy, powtórz i zademonstruj jeszcze raz. Upewnij się, że dziecko patrzy na ciebie, gdy mu pokazujesz to, co robisz. Następnie zachęć je do wykonania i pozwól mu na to. Jeśli potrzebuje pomocy, połóż swoje ręce na jego rękach i wykonuj czynność.
  Twoje ręce będą prowadzić jego ręce.

3. Staraj się zrozumieć, jakie dziecko ma trudności w uczeniu się i powtarzaniu danej czynności, zwłaszcza gdy jest ona całkiem nowa i dziecko nie wykonywało jej nigdy wcześniej.
   Konieczne jest okazanie cierpliwości przy wielokrotnym powtarzaniu czynności w podobny, lecz nie jednakowy ciągle sposób. Początkowo, aby czynność mogła być wykonana, często jest potrzebne prowadzenie ruchu ręki lub nogi dziecka. Stopniowo będzie ono potrzebowało coraz mniejszej pomocy, więc wspomaganie należy zmniejszać aż do całkowitego wycofania.
4. Jeżeli stwierdzisz, że dziecko nie jest w stanie nauczyć się danej czynności, znaczy to, że jest ona za trudna i obecnie potrzebuje prostszej. Być może przekazałeś lub zaprezentowałeś mu za dużo w danej chwili. Trzeba wtedy przerwać naukę danej aktywności i „rozłożyć” ją na mniejsze i łatwiejsze części, stopniowo dołączając inne. Należy tak postępować do chwili, aż opanuje ją całkowicie.
5. Głównym celem w pracy jest doprowadzenie do uzyskania samodzielności w wykonywaniu czynności. Powinniśmy zachęcać dzieci do wykonywania wielu czynności samodzielnie, stosownie do możliwości, poziomu rozwoju i wieku, pamiętając o potrzebie samodzielności w różnorodnych czynnościach niezbędnych w domu, przedszkolu, szkole. Ważne jest też dbanie o porządek i czystość. Tego trzeba dzieci uczyć od najmłodszych lat. Sala i miejsce do zajęć musi być odpowiednio przygotowane, a po każdych zajęciach należy zachęcić dziecko do pomocy w uprzątnięciu oraz zwrócić uwagę na estetyczny wygląd miejsca i własnej osoby.
6. Niezbędne jest przygotowanie dla każdego dziecka właściwego i realnego do wykonania programu, według którego trzeba pracować. Postawienie realnych celów w planie krótkoterminowym jest niezbędne. Taki plan pomaga nam wiedzieć, co robimy i dokąd zmierzamy w planie długoterminowym. Stosowane aktywności powinny być przemyślane (mieć znaczenie i cel), trzeba wiedzieć oraz rozumieć, co się robi i dlaczego.
7. Inne uwagi zasługujące na zapamiętanie:

• Nie oczekuj od razu perfekcji w wykonywaniu ćwiczonych czynności u dzieci, tak samo jak u dorosłych.
• Dzieci powinny stanowić część grupy czy to w rodzinie, czy wśród rówieśników w przedszkolu lub szkole. Muszą nauczyć się bycia częścią grupy. Zajęcia grupowe są w tym bardzo pomocne.
• Wszyscy ludzie czują potrzebę uczenia się nowych czynności. Są lub będą one im potrzebne w dalszym życiu, lecz należy pamiętać, że i dzieci, i dorośli są indywidualnościami; osiągają swoje umiejętności, ucząc się w różnym czasie i różnymi sposobami.

źródło: dr n. med. M. Borkowska, mgr Kinga Wagh, Integracja sensoryczna na co dzień… 2010

Powiązane: