Kreatywne Boże Narodzenie – inspiracje dla nauczycieli przedszkoli i edukacji wczesnoszkolnej
ZWYCZAJE ŚWIĄT BOŻEGO NARODZENIA
1.Święto Bożego narodzenia przypada 25 grudnia i obchodzone jest ku czci narodzin Jezusa Chrystusa. Dzień wcześniej tj. 24 grudnia jest dzień zwany Wigilią Bożego Narodzenia.
2.Choinka – symbol siły i życia. W domach i na dworze stroimy to drzewko w różne błyskotki, bombki, łańcuchy i światełka. Ozdoby choinkowe można wykonać samemu albo kupić w sklepach. Zwyczaj zdobienia choinki
wywodzi się z Niemiec.
3. Uroczysta kolacja zwana wieczerzą wigilijną lub po prostu Wigilią – dzień przed Bożym Narodzeniem, tj. 24 grudnia ludzie świętują Wigilię. Jest to bardzo uroczysta kolacja, na którą przygotowuje się wg tradycji 12 potraw.
4. Powinno się do niej zasiąść wraz z pojawieniem się pierwszej gwiazdki na niebie. Dzieci wypatrują, kiedy pojawi się pierwsza gwiazdka na niebie. Informują o tym dorosłych i wówczas powinno się rozpocząć Wigilię. Stół
powinien być uroczyście ozdobiony. Przy nim zasiada rodzina i bliskie osoby. Przed samą kolacją wszyscy dzielą się opłatkiem i składają sobie życzenia.
5. Opłatek – zanim zaczniemy jeść wigilijne potrawy wszyscy dzielą się opłatkiem, który symbolizuje chleb i jest znakiem pojednania. Przełamanie opłatkiem jest znakiem miłości, przyjaźni i przebaczenia. Dzieleniu się
opłatkiem towarzyszy składanie sobie wzajemnych życzeń. Kiedy wszyscy już przełamią się opłatkiem zasiadamy do wieczerzy.
6. Sianko pod obrusem – Symbolizuje skromność.
7. Potrawy wigilijne – na uroczystą wieczerzę wigilijną przygotowuje się wyjątkowe potrawy. Według tradycji w Polsce kolacja powinna składać się z 12 potraw. Na tej kolacji zwyczajowo nie podaje się potraw mięsnych.
Potrawy mogą być różne w zależności od regionu kraju, upodobań gości. Najczęściej podawane są: potrawy rybne (karp, śledzie, liny, karpie, sandacze), kapusta z grzybami, kapusta z grochem, sałatka jarzynowa, pierogi, barszcz, kutia, paszteciki z grzybami i krokiety. Wśród deserów króluje makowiec.
8.Śpiewanie kolęd – po wieczerzy wigilijnej w większości domów śpiewa się kolędy. Są to religijne piosenki nawiązujące do wydarzeń narodzenie Jezusa. Kolędy są śpiewane tylko w okresie Bożego Narodzenia.
9. Szopka Bożonarodzeniowa – makieta przedstawiająca scenę narodzin
Jezusa, przybycia pasterzy i trzech mędrców.
10. Jasełka – widowisko o Bożym Narodzeniu. Jego nazwa wywodzi się od staropolskiego słowa „jasło” oznaczającego żłób.
11. Święta Bożego Narodzenia to piękne, wyjątkowe święta. Rodziny spędzają je najczęściej razem. jest to okazja do obdarowywania siebie prezentami, które według tradycji przynosi Mikołaj i zostawia pod choinką. W większości domów prezenty rozpakowuje się po wieczerzy i po śpiewaniu kolęd. W niektórych domach prezenty otwierane są rankiem 25 grudnia.
12. Mikołaj – to ukochany gość świąt Bożego Narodzenia, szczególnie dla dzieci. Miły, starszy pan z siwą brodą w czerwonym ubraniu. Znają go wszyscy. jest rozpoznawalny gdy pojawia się już przed świętami w sklepach, na ulicach, w przedszkolach. Mikołaj dobrze się kojarzy – ze spełnianiem dziecięcych marzeń i przynoszeniem prezentów. Dzieci głównie na niego czekają w wigilijny wieczór. Najczęściej go nie widzą ale są przekonane że to on przynosi prezenty. Imieniny Mikołaja są obchodzone 6 grudnia. Wówczas też zaznacza on swoją obecność przez np. wkładanie małego prezentu do bucika.
CIEKAWOSTKI ŚWIĄT BOŻEGO NARODZENIA
✓ Zwyczaj dzielenia się opłatkiem jest tradycją głównie Polską. Zwyczaj ten jest również w Czechach, na Ukrainie, na Białorusi, we Włoszech.
✓ np. W Boliwii zgodnie ze zwyczajem na mszę wigilijną przychodzi się z kogutem. Ludność tego regionu wierzy, że to właśnie ten ptak jako pierwszy ogłosił narodziny Jezusa.
✓ W Anglii święta zaczynają się 25 grudnia. Tego dnia dzieci rozpakowują prezenty. Cześć upominków umieszczona jest w skarpetach nad kominkiem. Zamiast karpia podczas uroczystej wieczerzy spożywa się indyka nadziewanego warzywami a na deser podaje się pudding. Brytyjczycy wkładają na głowy papierowe korony – symbole trzech króli, którzy przyszli do stajenki zobaczyć dzieciątko.
✓ W Stanach Zjednoczonych w święta jada się kurczaka z żurawiną w Indiach jada się specjalne danie z ryżu i winogron z orzechami. We Francji symbolem świat w kuchni jest rolada w kształcie pnia drzewa.
W Szwecji na Boże Narodzenie jada się ryżankę z cynamonem i migdałami, W Hiszpanii tradycją Bożego Narodzenia jest wielka loteria świąteczna.
W Grecji święta trwają aż 12 dni a prezenty otrzymuje się dopiero w Nowy Rok.
✓ W Finlandii na stołach świątecznych nie może zabraknąć grogu czyli mocnego alkoholu na bazie czerwonego wina, rodzynek i ziół.
✓ W Kolumbii zamiast opłatka uczestnicy wieczerzy dostają 12 winogron symbolizujących dwanaście życzeń.
✓ Zwyczaj pozostawiania pustego miejsca przy stole najprawdopodobniej pochodzi z Portugalii. Tam zostawiano puste nakrycie przy stole dla osób już nieżyjących.
✓ Kolory, których używamy do dekoracji domu mają swoją symbolikę:
-zielony – odrodzenie i nowe życie,
– złoty – bogactwo,
– czerwony – krew Jezusa
✓ Czasami do dekoracji domów, pomieszczeń wykorzystuje się jemiołę. Niektórzy mówią, że pocałunek pod jemiołą przynosi szczęście. Zwyczaj ten jest popularny w Stanach Zjednoczonych.
✓ W Meksyku domy i ulice dekoruje się papierowymi lampionami. W środku takiego lampionu umieszcza się świeczkę.
✓ Szopki Bożonarodzeniowe robi sienie tylko w Polsce ale bardzo popularne są też w Hiszpanii i we Włoszech. Pierwszą szopkę bożonarodzeniową stworzył św. Franciszek z Asyżu. Miała walor edukacyjny, bo dzięki niej zakonnik opowiadał ludziom historię tych niezwykłych świąt i łatwiej było zrozumieć słuchaczom istotę Bożego
Narodzenia.
✓ Mikołaj swój obecny wygląd zawdzięcza kampanii reklamowej Coca-Coli z lat 20 XIX w. Jego pierwowzorem był biskup z Miry, który zasłynął tym, że rozdał swój majątek ubogim.
✓ Ciekawostką jest, że w Polsce nie zawsze Mikołaj przynosi prezenty. Zależy to od regionu naszego kraju. Zdarza się, że w różnych regionach komu innemu przypisuje się ten zaszczyt. W Małopolsce daje je Aniołek. Na Dolnym Śląsku Gwiazdka a w Poznaniu dzieci otrzymują prezent od Gwiazdora. Na Górnym śląsku prezenty
przynosi dzieciątko. Są też regiony gdzie prezenty przynosi Dziadek Mróz. Jednak w wielu regionach Polski zwyczajowo mówimy że prezenty przynosi Mikołaj.
✓ W Europie prezenty roznosi najczęściej Mikołaj ale też i inne osoby. np. Hiszpania – Trzej Królowie,
Włochy – Befana
Rosja – Dziadek Mróz, Austria, szwajcaria, Niemcy – Dzieciątko Jezus Szwecja – Tomte lub Jultomten
Najpopularniejszy renifer Rudolf Czerwononosy narodził się w 1939 roku. Stworzył go na potrzeby książki Robert L. May. Z kolei pierwsza kartka świąteczna, którą zapoczątkowano tradycję wysyłania do bliskich bożonarodzeniowych pocztówek, powstała w 1843 roku. Stworzył ją brytyjski ilustrator John Calcott Horsley.
WIERSZYKI NA BOŻE NARODZENIE
6 grudnia- czy już wiecie
kto wędruje sobie po świecie.
To Mikołaj uśmiechnięty
niesie dzieciom swe prezenty
Kto szybciutko rano wstanie
niespodziankę wnet dostanie.
Kto buciki czyste ma,
temu Mikołaj prezent da!
Choineczka mała
w okienko zajrzała
Tu chce spędzić święta!
Woła uśmiechnięta.
Chodź do nas choinko
Ciebie zapraszamy
tu do naszej sali
pięknie Cię witamy.
Czekaliśmy dziś na Ciebie,
twe gałązki ustroimy,
Będziesz piękna i błyszcząca,
bombki, gwiazdki zawiesimy
Renifery pędzą z góry
wiozą gościa hen pod chmury.
Rudolf pierwszy oświetli drogę,
Już doczekać się nie mogę.
W saniach jest prezentów wiele
Wszystkim będzie dziś weselej
Mikołaju zajrzyj do mnie,
Tam gdzie światło w moim oknie.
Zostaw dla mnie niespodziankę,
Wypij mleczka jedną szklankę.
zjedz ciasteczko kolorowe
zanim ruszysz w dalszą drogę.
Mikołaj chodzi po drogach i polach
a często zachodzi do przedszkola.
Gdy bierzecie moje prezenty,
Jestem wtedy uśmiechnięty,
Dziś powiem wam w sekrecie
Tajemnicę bo nie wiecie, .
Chociaż nikt nie widzi mnie
każde dziecko przecież wie.
Że Mikołaj uśmiechnięty,
Rozdaje dzieciom prezenty.
Więc zatańczmy wszyscy wkoło ,
Dalej bawmy się wesoło
Czy słyszeliście już wszyscy? Wesoła nowina!
W szopce na sianie rodzi się dziecina
Kto chce niech ją powita radośnie
Chrystus się rodzi, wołaj jak najgłośniej!
Anieli grają, cuda ogłaszają.
A przedszkolaki wesoło śpiewają.
Kto widział Jezusa, gdy leżał w stajence?
Kto darował Mu swoje dobre serce?
Pasterze, co w polu straż swoją trzymali,
To oni pierwsi serca swe oddali.
Dzisiaj świętujemy Boże Narodzenie
Jest choinka, pierwsza gwiazdka i prezentów moc.
Wszyscy cieszą się, śpiewają
W Betlejemską noc.
Narodzenia czas wypełnił dni.
Światełkami choinka dziś lśni.
Był pastuszek bosy, na fujarce grał,
Pasał w górach owce i szałasie spal.
Wstawaj pastuszku, prędko pastuszku!
Do Betlejem dzisiaj razem pobiegniemy
Bo Jezusa ujrzeć wszyscy chcemy!
Życzenia składamy na Święta
Niech każdy o innych pamięta.
Spokój, radość niech w sercach gości,
Miejmy dla siebie więcej miłości.
A w Nowym Roku dla wszystkich
życzymy pomyślności!
SKĄD SIĘ WZIĄŁ MIKOŁAJ I MIKOŁAJKI?
Mikołajki zawitały do Polski ok. 1840 roku z Niemiec. Zabawki dostawały jednak tylko dzieci z zamożnych domów, te z biedniejszych rodzin znajdowały pod poduszką orzechy, jabłka czy drobne słodkości.
Rubaszny pan z siwą brodą, otoczony elfami i reniferami, mieszkający w Laponii (lub na biegunie północnym według innych), spodobał się ludziom na całym globie. Dzisiaj każde dziecko wie, gdzie mieszka Święty Mikołaj,
jak wygląda i że po napisaniu do niego listu, najcudowniejsze z prezentów trafiają pod ustrojone drzewko.
Czy wszyscy znają prawdziwą historię świętego Mikołaja?
Obecnie kojarzy się on – zarówno dzieciom, jak i dorosłym – z czerwonym, ciepłym strojem, tego samego koloru czapką z białym pomponem i saniami ciągniętymi przez magiczne renifery. Święty Mikołaj rozdaje prezenty, wchodzi do domów przez komin, z ochotą podjada pozostawione dla niego kruche ciasteczka, które popija szklanką mleka. Tymczasem znany z historii święty Mikołaj ma niewiele wspólnego z wizerunkiem korpulentnego staruszka w czerwonym ubraniu. Jednakże był równie dobroduszny co ten komercyjny.
Kim był prawdziwy święty Mikołaj?
Mikołaj pojawił się po raz pierwszy w reklamie Coca-Coli w 1930 roku. Ilustrację stworzył Fred Mizen. Rok później koncern zlecił Haddonowi Sundblomowi opracowanie obrazów reklamowych z tą postacią
Historia Świętego Mikołaja z Miry
Święty Mikołaj, zanim faktycznie został kanonizowany na świętego, był biskupem Miry Licyjskiej (dzisiejsza Turcja). Żył na przełomie III i IV wieku naszej ery. Wymodlony przez rodziców chłopiec stał się dla nich
cudem. Będąc dorosłym mężczyzną, zdobył sławę dzięki dobrym uczynkom. Ponieważ Mikołaj był jedynakiem i odziedziczył po rodzicach znaczny majątek, postanowił pomóc potrzebującym i rozdawał swoje dobra (nie tylko dzieciom!). Był pobożny, miłosierny, dobry i powszechnie lubiany.
Był też uznawany za cudotwórcę, o czym świadczą liczne legendy o świętym Mikołaju. Jedna z nich mówi, że gorącą modlitwą uratował rybaków podczas sztormu (stąd jest uznawany za patrona marynarzy). Inna, że wstawił się za niesłusznie skazanymi na śmierć urzędnikami, ratując ich od okrutnego losu. Jeszcze kolejna, że ocalił miasto od głodu.
Zmarł 6 grudnia. Na pamiątkę tego dnia obecnie obchodzone są mikołajki. Jego relikwie znajdują się we włoskim mieście Bari. Jest patronem wielu miejsc i profesji, jest mu poświęconych wiele świątyń na świecie. Biskup Miry nie nosił jednak czapki z pomponem i nie chodził z workiem pełnym zabawek. Na obrazach i ikonach jest przedstawiany jako szczupły człowiek odziany w czerwoną szatę biskupią, z mitrą na głowie, pastorałem w jednej i/lub księgą w drugiej dłoni.
ZABAWY TEMATYCZNIE ZWIĄZANE ZE ŚWIĘTAMI BOŻEGO NARODZENIA I ZIMĄ
ZABAWY Z ELEMENTAMI MUZYCZNO – RUCHOWYMI, INTEGRACYJNYMI, KOMUNIKACYJNYMI
1. Zabawa „Ślady” połączona z szukaniem prezentów Mikołaja – zanim dzieci przyjdą do sali należy rozłożyć ślady męskich butów, które zaprowadzą dzieci do prezentów, które w nocy przyniósł Mikołaj. (mel. z filmu „Różowa pantera”).
2. Zabawa „Zgadnij kto?” – grupę dzielimy na pół. Jedna grupa wychodzi z sali. Dzieci z drugiej grupy zakładają czapki mikołajskie i siadają na dywanie po turecku. Dodatkowo nachylają się do przodu, aby nikt ich nie rozpoznał. Przy tajemniczej muzyce (mel z filmu „Różowa pantera), dzieci wchodzą do sali i cichutko podchodzą do osób siedzących na dywanie. Stają za nimi. Prowadząca podchodzi do każdego dziecka i pyta czy rozpoznała swoją osobę. Można też dać dzieciom kartki z imionami dzieci, które mają rozpoznać. Wówczas każdy chodzi po sali aż dotrze do odpowiedniej osoby, zapisanej na jego kartce. Zabawę dobrze jest przeprowadzać przy zasłoniętych roletach lub po
południu, kiedy robi się już ciemno (można wówczas wyłączyć
światło w sali).
3. Zabawa „Zakupy świąteczne” – Pomoce: sztywne kartki z zapisanymi na nich cyframi od 1 do 4 (cyfry mogą być też zapisane na tekturze wyciętej w formie lizaka), nagranie muzyczne.
Przebieg: Początkowo wszyscy siedzą na dywanie i rozmawiają o świętach i związanych z nimi obowiązkach. Następnie zapowiadamy wycieczkę na zakupy świąteczne. Gdy gra muzyka, każdy sam chodzi po sklepie i ogląda wystawy. Gdy muzyka milknie, dzieci dobierają się w grupy liczące tyle osób, ile wskazuje pokazana
kartka (lub lizak), i wypełniają różne polecenia.
* Każde dziecko wchodzi po schodach.
** W parach jedno dziecko jest lustrem, a drugie przymierza nowe ubranie. Dziecko – lustro robi pokazuje wszystkie gesty tak jak osoba w parze.
*** W trójkach dzieci próbują zapakować choinkę na samochód i odpowiednio ją przywiązać, pamiętając o tym, że drzewko kłuje.
**** W czwórkach dzieci stroją choinkę i śpiewają kolędy.
Polecenia nie muszą być przypisane do numerków. Prowadzący może je podawać na bieżąco, korzystając z własnej pomysłowości. Może też poprosić dzieci o wymyślenie zadań.
4. Zabawa „Loteryjka muzyczna” – Pomoce: karteczki z zapisanymi poleceniami do wykonania umieszczone w pojemniku (kuferku), rytmiczne nagrania muzyczne.
Przebieg: Uczestnicy zabawy tańczą dowolnie przy muzyce. Po chwili zatrzymujemy melodię, a wszyscy stają nieruchomo. Wybrane dziecko losuje kartkę i odczytuje zapisane na niej polecenie. Po wykonaniu zadania włączamy muzykę i dzieci ponownie tańczą.
Przykłady poleceń do zapisania na kartkach:
Zatańczcie, trzymając się za uszy.
Zatańczcie, stojąc na lewej nodze.
Zatańczcie, jakby was bolał ząb.
Zatańczcie, jakbyście mieli przyklejone nogi do podłogi.
Zatańczcie w parach, trzymając się za małe palce u rąk.
Osoby, które mają spodnie, niech zatańczą z zamkniętymi oczami.
Chłopcy niech zatańczą tak, jakby mieli suknie balowe, a
dziewczynki jakby miały za duże buty.
Niech zatańczą tylko osoby mające niebieskie oczy.
Dziewczyny niech zrobią węża, trzymając się za ręce, a chłopcy
niech klaszczą. Zatańczcie tak, jakbyście byli w stanie nieważkości
5. Zabawa taneczna z Mikołajem – prowadzący przygotowuje wesoły utwór do tańca. Mikołaj prowadzi pociąg, do którego dołączają się chętne dzieci. Następnie wszyscy razem robią koło i dalej tańczą.
6. Zabawa „Wesołe kuligi” – prowadzący dzieli wszystkich na kilka grup, które utworzą kuligi trzymające się za ręce. Pierwsza osobą, która prowadzi kulig dostaje czapkę Mikołajską, którą wręcza jej sam Mikołaj. W czasie wesołej muzyki pociągi ruszają i tańczą po całej sali.
7. Odgadywanie „Co mam w mikołajowym worku Mikołaja?”.
Prowadzący ukrywa tam rekwizyty z bajek, których nazwy dzieci muszą odgadnąć. Można dzieci nieco naprowadzić na trop. Przykładowe rekwizyty to:. różdżka wróżki z bajki o Śpiącej Królewnie, koszyczek Czerwonego Kapturka, Kapelusz Kota w butach, pantofelek Kopciuszka…….
8. Kółko i krzyżyk w wersji świątecznej – zamiast kółka i krzyżyka na planszy zaznaczamy gwiazdkę i choinkę
ZABAWY BADAWCZE
Święta Bożego Narodzenie to nie tylko strojenie choinki, robienie aniołków i porządki ale też mnóstwo wrażeń, które można odbierać różnymi zmysłami. Proponuję pokazać dzieciom święta za pomocą niektórych zmysłów:
– suszenie pomarańczy – krojenie w plastry, układanie w ciepłym miejscu, sprawdzanie właściwości plasterków już wysuszonych, wieszanie na choinkę (lub wykonanie girlandy w połączeniu z innymi rzeczami)
– wykonanie gwiazdek z masy mączno-solnej lub z masy porcelanowej,
– „Zapachy świąt” – wąchanie i smakowanie różnych przypraw,
– poznajemy właściwości maku,
– pieczemy pierniczki – pozwólmy dzieciom pobawić się mąką i masą na pierniki (kolor, smak, zapach). Przepis na pierniczki w folderze „Czekamy na święta”.
– wykonanie brokatowej bombki – dajmy dzieciom brokat do ozdabiania
bombki. Niech wezmą go do rąk. Nawet jeśli im się przyklei to nic nie szkodzi,
– wbijanie goździków w owoce cytrusowe,
– wykonywanie ozdób świątecznych z wykorzystaniem materiałów o różnej
fakturze,
– „Obrus w choinki” wykonany pieczątkami z kartofla z wzorem choinkowym z wykorzystaniem czerwonej farby,
– robimy sztuczny śnieg
– Łączenie zapachów, zamkniętych w małe pojemniki w pary lub nawet w trójki (takie same)
– słuchanie świątecznych piosenek wykonywanych w różnym rytmie,
– słuchanie dzwoneczków, porównywanie dźwięków
– zapach choinki – wąchanie zapachów lasu i świerku (świeczki, zapachy w
dyfuzorach)
– robimy gwiazdki – świderki
Mariola Malkiewicz – doradca metodyczny ds. wychowania przedszkolnego
#arkusze #autyzm #BożeNarodzenie #ciekawostki #czytanie #edukacja #ekologia #emocje #empatia #integracja #jesień #kolorowanie #kolory #kreatywność #lato #lekcja #logiczne #logopedia #matematyka #mindfulness #mózg #parenting #percepcja #przedszkole #przyroda #psychologia #rewalidacja #rozwój #scenariusz #scenariusze #sensoryka #szkoła #terapia #toksyczni #uwaga #uważność #wiosna #WWRD #zabawa #zabawy #zajęcia #zajęciaspecjalistyczne #zwierzęta #ćwiczenia #żłobek
smart-sens.org 