Kto z nas nie pamięta zabaw z masą solną? Była to alternatywa dla popularnej masy, którą można było kupić w sklepie, ale była zdecydowanie droższa. Lepienie różnych figurek i kształtów z takiej masy dawało bardzo dużo radości i powodowało, że można było dać upust swojej kreatywności. A jak jest dzisiaj? Czy dzieci bawią się jeszcze masami wykonanymi samodzielnie? Może warto od czasu do czasu wprowadzić takie rozwiązanie podczas zajęć? Poszukajmy różnych inspiracji!

Powodów, dla których warto wybrać masy, jest kilka. Przede wszystkim takie własnoręcznie zrobione pozwalają dzieciom na wyzwolenie pokładów kreatywności. Nie ma nic lepszego niż coś zrobionego samemu i dla siebie. Co więcej, takie masy można tak przygotować, by były bezpieczne nawet w przypadku połknięcia czy zjedzenia jakiejś części. Niekoniecznie muszą być smaczne, ale ich zjedzenie nie będzie wywoływać żadnych efektów ubocznych. Takie jadalne masy są bardzo dobre szczególnie dla dzieci, które są ciekawe wszystkiego, lubią testować nowe rozwiązania i z chęcią podejmują prób poznawania nowych smaków. Dzięki korzystaniu z mas dzieci ćwiczą też swoje palce i dłonie – umiejętności lepienia i formowania. Jest to niezwykle przydatne w codziennym życiu, podczas wykonywania różnych czynności. 

MOTORYKA MAŁA A MASY 

Motoryka, czyli ogólna sprawność fizyczna, odnosi się tutaj do dłoni, ruchów palców i tego, jak uczniowie pracują, wykonując różne czynności. Takie ruchy wymagają dużej uważności i koncentracji na danej czynności. Warto pokazać uczniom różne sposoby wykonywania mas, a następnie zachęcić ich do podejmowania prób zrobienia własnych mas na lekcji lub w domu z rodzicami bądź opiekunami. Nauczyciel może także przygotować masy wcześniej i podzielić się nimi z uczniami podczas zajęć.

Z punktu widzenia rozwoju motoryki małej zdecydowanie lepiej jest, gdy uczniowie sami przygotują swoje masy. Masy plastyczne dobrze sprawdzą się jako część zadania domowego lub pracy w wolnej chwili, pozwalając uczniom i rodzicom pobyć razem. 

PLASTELINA I MODELINA A MASY 

Najczęściej kojarzonymi masami, z których korzysta się podczas zajęć, są prawdopodobnie modelina lub plastelina. Modelinę możemy utrwalić poprzez wysoką temperaturę, na przykład przez włożenie figurek do gorącej wody i gotowanie, a wykorzystaną plastelinę można po pracy zmienić w jednolitą masę – wystarczy ją rozgnieść i gotowe. Im cieplejsze dłonie, tym rozgniatanie jest łatwiejsze. Samodzielnie tworzone masy dają jeszcze więcej możliwości, a ich wykonanie jest tańsze. Można przygotować ich więcej i w różnych kolorach, przyjmują właściwości takie jak modelina i plastelina zmieszane razem. Wszystko zależy od wyjściowego typu masy. 

Masa solna 

To masa do modelowania, która jest wykonana z soli, wody i mąki. Można zrobić z niej dekoracje, ozdoby świąteczne, ramki na zdjęcia, figurki różnych postaci czy biżuterię artystyczną. Do jej przygotowania potrzebujemy mąki i soli w takich samych proporcjach oraz wody. Może być to na przykład jedna szklanka mąki pszennej, jedna szklanka soli i około 170 ml (czyli około pół szklanki) wody. Aby masa nie miała grudek, warto wlać trochę wody do mieszaniny mąki i soli, mieszać i rozgniatać powstałe grudki, następnie stopniowo dolewać wody i nadal mieszać, wyrabiając masę przez kilka minut. Powolne dodawanie wody sprawi, że masa będzie odpowiednio nawilżona – ani za sucha, ani za mokra. Ciasto będzie gładkie po wyrobieniu.

Warto zaopatrzyć się w foremki do ciasta, które świetnie nadadzą kształt ozdobom. Mogą to być kształty podstawowe – kwiatki, kółka czy serca – lub bardziej fantazyjne. Kształty można nadawać też dłońmi. Ciasto swoją grubością nie powinno przekraczać pół centymetra. Grubość optymalna to od 3 do 5 mm. Im ciasto grubsze, tym dłużej będzie schnąć. Jeśli chcemy przygotować kolorową masę solną, możemy dodać do niej barwniki spożywcze. Najlepiej zacząć od kilku kropel dla delikatniejszego koloru. Jeśli będzie taka potrzeba, można stopniowo zwiększać nasycenie masy poprzez dodawanie kolejnych kropel w trakcie mieszania. Inną alternatywą są barwniki wykorzystywane do farbowania jajek wielkanocnych lub zwykłe farby używane do malowania. Jeśli chodzi o bezpieczeństwo – z jadalnych składników można dodać do takiej masy solnej różne produkty znajdujące się w kuchni, np. zioła dla zielonego koloru. Można też dodać pieprz czarny, by w masie było trochę czarnych kropek. Jeśli masa ma być czerwona lub pomarańczowa – można dodać paprykę słodką albo cynamon (lub mieszankę tych przypraw). Dla koloru brązowego – kakao. Kolor żółty zapewni kurkuma. Uczniowie mogą także dodawać do masy swoje własne propozycje bezpiecznych przypraw z rodzinnej kuchni – z pewnością niektóre propozycje nas zaskoczą. Ciekawe jest też przygotowanie masy solnej z niemielonymi przyprawami w środku – tekstura takiej masy jest wyczuwalna pod palcami i zawiera dużo ziarenek. Może być to pomieszanie różnych ziół, drobnego pieprzu czarnego i pieprzu zielonego. Suszenie masy może odbywać się na powietrzu, ale potrzeba na to czasu. Wszystko jest zależne od temperatury otoczenia. 

Podczas suszenia co jakiś czas warto obrócić figurki. Wygodnie jest ułożyć je na papierze do pieczenia, ponieważ jest odpowiednio gruby i nie będzie zostawiał śladu na elementach z masy solnej. Takie suszenie może też odbyć się w piekarniku. Tutaj tak samo istotne jest regularne odwracanie i korzystanie z niższej temperatury i dłuższego suszenia. Jeśli masa solna jest wystawiona na wysoką temperaturę w krótkim czasie, to pęka. Warto zacząć suszenie od temperatury około 50 stopni Celsjusza.

Można też włożyć figurki do zimnego piekarnika i nastawić na taką temperaturę, a następnie dać figurkom czas na wysuszenie. Gotową masę solną lub figurki z niej można także ozdobić brokatem czy pomalować farbami albo – korzystając z ciepłego kleju – dokleić potrzebne elementy. 

Masa z mąką kukurydzianą 

Z uwagi na użycie mąki kukurydzianej masa ta będzie bardziej żółta niż masa solna. Do jej wykonania będą potrzebne mąka kukurydziana, woda, soda oczyszczona, element do jej dekoracji oraz garnek. Proporcje są następujące: 1 szklanka mąki kukurydzianej, 1 szklanka sody oczyszczonej i woda. Aby uzyskać masę dobrą do lepienia, będziemy potrzebować około 2,5–3 szklanek wody. Wszystko zaczyna się od wymieszania sody i mąki, a następnie dolania trochę ciepłej wody. Tak samo jak w poprzednim przepisie, ciasto należy wyrabiać stopniowo i dokładnie mieszać, aby nie było grudek. Woda więc również jest dodawana stopniowo. Różnicą jest to, że masę kukurydzianą podgrzewamy na wolnym ogniu, mieszając. Masa jest gotowa, gdy będzie wyglądała jak purée i będzie się odrywać od garnka podczas mieszania. 

Masa z mąką ziemniaczaną 

Do jej przygotowania należy przygotować mąkę ziemniaczaną, sodę oczyszczoną, wodę i coś, w czym będzie można ją podgrzać. Proporcje to: 

1 szklanka mąki ziemniaczanej, 1 szklanka sody oczyszczonej i około ¾ szklanki wody. Sposób przygotowania takiej masy jest taki sam jak masy z mąką kukurydzianą. Istotne jest to, żeby w masie nie było grudek, więc liczy się stopniowe wyrabianie i dolewanie wody. 

Po podgrzaniu i wymieszaniu masa będzie się odrywać od garnka. Po wystudzeniu można z niej lepić. Będzie miała biały kolor, choć można, oczywiście, wykorzystać różne barwniki, aby zmienić jej kolor wyjściowy, podobnie jak w przypadku innych mas.

Jest to masa, która podczas zabaw może być wykorzystywana np. jako śnieg. Mąka ziemniaczana sprawia, że masa charakterystycznie skrzypi pod palcami. Można ją wykorzystać do zimowych dekoracji lub do robienia babek. Na początku warto przesiać mąkę ziemniaczaną, aby uniknąć zbyt dużych grudek i aby mieszanie było łatwiejsze. 

Masa podobna do ciastoliny 

Do przygotowania takiej masy będziemy potrzebować przede wszystkim jednego ważnego składnika – oleju. To on spowoduje, że masa będzie wilgotna i plastyczna. Stworzymy ją z bardzo tanich składników, które są w każdej kuchni. Do takiej masy trzeba przygotować: mąkę pszenną, sól, olej, kwasek cytrynowy i wodę. Należy odmierzyć 1 szklankę soli, 2 szklanki ciepłej wody, 2 łyżki oleju, 1 łyżkę kwasku cytrynowego i 2 szklanki mąki, a następnie wszystko wymieszać i gotować na małym ogniu, aż masa zrobi się jednolita. Tak jak w przypadku innych mas – gdy masa zacznie odchodzić od garnka podczas mieszania, wiemy, że jest gotowa i należy zostawić ją do ostudzenia. W innym przepisie do przygotowania ciasta bazowego potrzebujemy: 1 szklankę mąki zwykłej, 1 łyżkę proszku do pieczenia, 3 łyżki spożywczego oleju, 0,5 szklanki soli, barwniki oraz około 1 szklanki ciepłej wody. Można do tego dodać jeszcze aromat, dzięki czemu masa będzie pachnąca. Dobrze sprawdzają się aromaty do ciasta lub np. naturalne olejki zapachowe. Jeśli okaże się, że po przygotowaniu i podgrzaniu w garnku masa jest nie aż tak gęsta, to po ostudzeniu możemy dodać trochę mąki i jeszcze raz ją wyrabiać. Żeby masa była elastyczna, na końcu dodaje się olej i ponownie zagniata.

Masa z kaszy manny 

Masę tę przygotowuje się z wody i surowej kaszy manny. Składniki te należy wymieszać ze sobą, za każdym razem dając kaszy trochę czasu, aby wchłonęła wodę. Gotowa masa nie powinna kleić się do rąk ani brudzić. Jest trochę bardziej szorstka w dotyku ze względu na strukturę z kaszy. 

Ją także można barwić na opisane wyżej sposoby. 

Masa z mąki pszennej 

To bardzo prosta masa, przypominająca piasek kinetyczny. Należy zmieszać ze sobą mąkę pszenną i olej – w takich proporcjach, aby powstała konsystencja mokrego piasku. Aby kolor był bardziej żółty, można dodać barwnik spożywczy lub farby. Jeśli chcemy, by masa z mąki pszennej wyglądem przypominała ziemię, należy dodać kakao. Ilość kakao jest zależna od tego, jaki kolor ziemi chcemy uzyskać – im więcej kakao dodamy, tym ziemia będzie ciemniejsza. Zaletą użycia kakao jest to, że masa jest naturalna i bardzo ładnie pachnie. Można także wymieszać kakao i cynamon, aby uzyskać bardziej zróżnicowaną strukturę ziemi. 

Masa z ryżu 

Do jej przygotowania należy użyć płatków ryżowych. Wystarczy rozgotować je w wodzie. Powstanie wtedy klejąca masa, którą można formować. Inną opcją jest dodanie do płatków ryżowych kleiku ryżowego, mieszając aż do uzyskania odpowiedniej konsystencji. 

Masa z pianki do golenia 

Wygląda trochę jak ciastolina, ale jest delikatniejsza w dotyku. Można ją zrobić na kilka sposobów. Przepis podstawowy to: pianka do golenia, soda oczyszczona, mąka ziemniaczana i trochę oleju. Można także dodać do niej barwnik, aby uzyskać różne kolory. Należy wycisnąć piankę do golenia, a następnie dodać do niej 1 opakowanie sody oczyszczonej i taką samą ilości mąki ziemniaczanej. Wszystko należy dokładnie wymieszać, aby nie było grudek. Dla ułatwienia sodę oczyszczoną i mąkę ziemniaczaną można przesiać. Aby masa była trwalsza, dobrze dodać do niej łyżkę oleju (lub tyle, ile będzie nam odpowiadać). Ważne, aby odpowiednią konsystencję było czuć pod palcami. 

ZABAWY Z MASAMI 

Masy możemy wykorzystać na wiele różnych sposobów. Najważniejsze, żeby dobrze wytłumaczyć uczniom, jakie są zalety mas i jak je poprawnie stworzyć. Następnie, po przedstawieniu kilku zabaw z masami, warto zapytać o informację zwrotną. To na pewno pomoże coraz efektywniej wykorzystywać tego typu zabawy z kolejnymi klasami. 

Figury

Masy dobrze sprawdzą się do zabaw sensorycznych, w których zadaniem uczniów jest formowanie kształtów przy pomocy swoich dłoni przy zamkniętych oczach. Można zaproponować dzieciom, aby starały się ulepić różne kształty, o które zostaną poproszone. Należy wybrać do tej zabawy kształty dopasowane poziomem wykonania do wieku i możliwości uczniów, np. figury geometryczne. Po wykonaniu danej
figury uczniowie otwierają oczy i prezentują swoje prace poprzez podniesienie ręki z figurką do góry.  

Litery alfabetu

W tej zabawie uczniowie mają za zadanie przygotować z masy litery alfabetu. Można zaproponować uczniom określoną ilość czasu na ich wykonanie. Można zacząć od prostych liter i stopniowo zwiększać ich trudność lub ilość. Jest też bardzo możliwe, że uczniowie samowolnie zaczną wykonywać z liter proste wyrazy, np. swoje imię. Można połączyć także dwie zabawy i w tej konfiguracji zadaniem uczniów będzie ulepienie jakiegoś konkretnego, wymyślonego przez siebie wyrazu. Następnie uczniowie zamieniają się miejscami i przy zamkniętych oczach starają się odczytać palcami, jaki wyraz został ułożony przez kolegę/koleżankę z klasy. Można też, zamiast wyrazu, ułożyć jakiś kształt, który ma zostać odgadnięty przez uczniów. Aby zminimalizować ryzyko podglądania, można poprosić uczniów o ustawienie się w jednej linii i następnie po kolei zaprowadzać ich do stolika z ułożonym z masy kształtem. Powinno to odbywać się przy zamkniętych lub przysłoniętych oczach. Ważne jest ostrożne prowadzenie ucznia, aby nic mu się nie stało w drodze do stolika.

Karty pracy i masy

Z łatwością można wykorzystać masy i karty pracy, np. w ten sposób, że uczniowie otrzymują odpowiedniej wielkości litery/kształty/liczby na jednej kartce papieru. Warto, by kartka była zalaminowana, dzięki czemu stanie się wielorazowego użytku.

Zadaniem uczniów jest zrobienie z masy cienkiego wałeczka, a następnie ułożenie go w odpowiedni kształt, przedstawiony na karcie pracy, np. różne liczby, litery alfabetu, kształty czy abstrakcyjne obrazki. Uczniowie mogą także wykorzystać prostą kolorowankę i przy pomocy mas w różnych kolorach wypełnić ją. Do tego ćwiczenia można użyć kilku różnych rodzajów mas. Uczniowie poprzez pracę z kartami i różnymi masami uczą się nie tylko, jak ulepić odpowiedni kształt, ale także jak go rozmieścić na kartce papieru i jaki kolor wybrać. 

Wulkany

Jeśli w masie znajduje się soda oczyszczona, to po polaniu jej octem następuje reakcja chemiczna, dzięki której pojawia się piana. Dlatego też z masy z sodą oczyszczoną można ulepić wulkany, góry lub inny rodzaj kształtu, a następnie polać ją octem i dzięki temu otrzymać delikatną pianę. Jeśli taka masa będzie miała kolor czerwony, to będzie wyglądała jak prawdziwy wulkan. Można też zrobić to w ten sposób, że czubek masy ma kolor wulkanu (jest bardziej czerwono-pomarańczowy). Dzięki temu po dodaniu octu piana także będzie tego koloru. 

Utwórz sam 

Aby uzyskać ciekawsze formy pracy z masą, można zaproponować dzieciom stworzenie swojego własnego koloru. W tym celu uczniowie mieszają kilka kolorów mas i dzięki temu uczą się, jak powstają kolory. Można też to zrobić w ten sposób, że uczniowie przygotowują cienkie paski danego koloru, a następnie łączą je w jeden pasek i rolują. Powstaje więc jeden duży wałek z różnymi kolorami. Uczniowie mogą z tego materiału lepić różne rzeczy. Najłatwiej będzie im zacząć od lepienia ślimaków z paseczków masy. 

Odciski dłoni

Uczniowie wybierają sobie rodzaj masy do pracy i przygotowują z niej swój odcisk dłoni. Następnie sugerujemy im wykonanie innej masy i stworzenie drugiego odcisku dłoni. Uczniowie dekorują swoje odciski w kreatywny sposób. Po tym wszystkim ich koledzy/koleżanki rozpoznają, z jakiej masy jest wykonana dana ręka, a następnie, kto może być autorem danej pracy. Warto podpisać dłonie z masy w sposób, który nie będzie od razu widoczny dla uczniów. 

Budowle 

Uczniowie tworzą swoje budowle z masy. Mogą lepić z kulki, uformowane kosteczki lub inne kształty. Możemy dać im na to określony czas, np. 10 minut, lub powiedzieć, że mają zbudować najwyższe możliwe wieże lub najszersze możliwe budowle z określonej ilości masy solnej. Na koniec następuje budowanie największej budowli wspólnie z całej dostępnej masy solnej. Potem wyznaczamy czas na dekorowanie budowli i opowiadanie o niej. 

PODSUMOWANIE 

Korzystanie z różnych mas podczas lekcji może dać wiele radości i rozbudzić kreatywność. Chodzi nie tylko o budowanie, ale też możliwości dalszej rozmowy o masach, stworzonych przedmiotach, zadaniach i wykonanych grach. Jeśli uczniowie będą zachęceni do pracy, to bardzo możliwe, że sami wymyślą własne wersje mas kreatywnych. Może dzięki temu to my nauczymy się czegoś o tworzeniu mas od nich? Czemu by nie spróbować?

autor: Ewa Ostarek

źródło: zyciewszkole.com.pl

#arkusze #autyzm #BożeNarodzenie #ciekawostki #czytanie #edukacja #ekologia #emocje #empatia #integracja #jesień #kolorowanie #kolory #kreatywność #lato #lekcja #logiczne #logopedia #matematyka #mindfulness #mózg #parenting #percepcja #przedszkole #przyroda #psychologia #rewalidacja #rozwój #scenariusz #scenariusze #sensoryka #szkoła #terapia #toksyczni #uwaga #uważność #wiosna #WWRD #zabawa #zabawy #zajęcia #zajęciaspecjalistyczne #zwierzęta #ćwiczenia #żłobek