Zajęcia specjalistyczne a zajęcia rewalidacyjne
Terminologia stosowana na określenie niektórych zajęć prowadzonych z dziećmi i młodzieżą budzi sporo zastrzeżeń prawno-merytorycznyh. Tak jest m.in. z zajęciami specjalistycznymi i zajęciami rewalidacyjnymi. Mimo iż zajęcia te funkcjonują w oświacie od dawna, to właściwe ich rozumienie oraz rozróżnienie nadal sprawia kłopot wielu dyrektorom i nauczycielom ze szkół ogólnodostępnych.
Powyższy obraz wyłania się po lekturze raportów pokontrolnych opracowywanych przez kuratorów oświaty oraz Najwyższą Izbę Kontroli. Ujawnione w nich błędy i niedociągnięcia tłumaczone są przez dyrektorów szkół niepełną znajomością treści obowiązujących rozporządzeń, niewłaściwą ich interpretacją bądź omyłkowym zastosowaniem którejś z nazw. Skutkiem tej niefrasobliwości jest nieprawidłowa organizacja kształcenia specjalnego oraz pomocy psychologiczno-pedagogicznej, niezgodna z rozpoznanymi indywidualnymi potrzebami ucznia, a więc także mijająca się z wyznaczonym dla niego celem rozwojowo-edukacyjnym. Stąd konieczność wyjaśnienia tak ważnej kwestii.
Znajomość i właściwe rozumienie prawa
W polskim prawie oświatowym jasno określone są rodzaje zajęć prowadzonych na terenie przedszkoli, szkół i placówek oświatowych. W odniesieniu do szkoły, i to każdego typu, mówi o tym art. 109 ustawy Prawo oświatowe, wymieniając jej podstawowe formy działalności dydaktyczno-wychowawczej, jako:
- Obowiązkowe zajęcia edukacyjne, do których zalicza się zajęcia edukacyjne z zakresu kształcenia ogólnego i z zakresu kształcenia w zawodzie, w tym praktyczną naukę zawodu, a w przypadku szkół artystycznych – zajęcia edukacyjne artystyczne.
- Dodatkowe zajęcia edukacyjne, do których zalicza się:
zajęcia z języka obcego nowożytnego innego niż język obcy nowożytny nauczany w ramach obowiązkowych zajęć edukacyjnych,
zajęcia, dla których nie została ustalona podstawa programowa, lecz program nauczania tych zajęć został włączony do szkolnego zestawu programów nauczania. - Zajęcia rewalidacyjne dla uczniów niepełnosprawnych.
- Zajęcia prowadzone w ramach kwalifikacyjnych kursów zawodowych.
- Zajęcia prowadzone w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej.
- Zajęcia rozwijające zainteresowania i uzdolnienia uczniów, w szczególności w celu kształtowania ich aktywności i kreatywności.
- Zajęcia z zakresu doradztwa zawodowego (…).
Tak sformułowany zapis nie pozostawia wątpliwości, że rewalidacja i pomoc psychologiczno-pedagogiczna to różne obszary pracy z uczniem. Co za tym przemawia?
Po pierwsze: Wyraźnie rozdzielono w zapisie zajęcia rewalidacyjne (ust. 3) od zajęć prowadzonych w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej (ust. 5). Uczyniono tak, gdyż są to dwa różne rodzaje zajęć, z których każdy ma odrębną podstawę prawną, odmienne cele oraz charakter stosowanych metod i technik pracy, innego ucznia-adresata i nauczyciela-realizatora.
1. Zajęcia rewalidacyjne organizowane są jako zajęcia – tylko i wyłącznie dla uczniów niepełnosprawnych posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego – na mocy dwóch rozporządzeń MEN:
- z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym (Dz. U.z 2017 r., poz. 1578),
- z dnia 3 kwietnia 2019 r. w sprawie ramowych planów nauczania dla publicznych szkół (Dz. U. z 2019 r., poz. 639).
W szkole ogólnodostępnej zajęcia rewalidacyjne są dla ucznia obligatoryjne w wymiarze dwóch godzin tygodniowo (praca indywidualna) – zatem muszą być ujęte w jego tygodniowym planie zajęć.
Rodzaj zajęć rewalidacyjnych dla danego ucznia wskazany jest w jego orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego, przy czym w ramach tych zajęć należy uwzględnić w szczególności:
- naukę orientacji przestrzennej i poruszania się oraz naukę systemu Braille’a lub innych alternatywnych metod komunikacji – w przypadku ucznia niewidomego;
- naukę języka migowego lub innych wspomagających i alternatywnych metod komunikacji (AAC) – w przypadku ucznia niesłyszącego lub z afazją;
- zajęcia rozwijające umiejętności społeczne, w tym umiejętności komunikacyjne, oraz – w zależności od potrzeb – naukę wspomagających i alternatywnych metod komunikacji (AAC) – w przypadku ucznia z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera.
Ważne!
Od 17 lat nie obowiązuje już § 3 ust. 2 rozporządzenia MENiS z dnia 12 lutego 2002 r. w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych mówiący, że w szkolnym planie nauczania dla uczniów niepełnosprawnych, w zależności od rodzaju i stopnia niepełnosprawności, należy uwzględnić następujące zajęcia rewalidacyjne:
- korekcyjne wad postawy,
- korygujące wady mowy,
- orientacji przestrzennej i poruszania się,
- nauki języka migowego lub innych alternatywnych metod komunikacji,
- inne, wynikające z programów rewalidacji.
Zajęcia rewalidacyjne prowadzą nauczyciele lub specjaliści posiadający kwalifikacje z zakresu pedagogiki specjalnej o specjalności odpowiadającej rodzajowi tych zajęć.
Czas trwania zajęć rewalidacyjnych wynosi 60 minut.
2. Zajęcia z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej organizowane są na podstawie rozporządzenia MEN z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. z 2017 r., poz. 1591, z 2018 r., poz. 1647 oraz z 2019 r., poz. 323) – dla każdego ucznia, który z różnych przyczyn takiej pomocy potrzebuje – na jego wniosek własny bądź z inicjatywy osób wymienionych w tym rozporządzeniu, także na podstawie posiadanej opinii lub orzeczenia ppp.
To oznacza, że uczeń niepełnosprawny, niezależnie od objęcia go obligatoryjnymi zajęciami rewalidacyjnymi, powinien być – o ile jest takie wskazanie – objęty także stosownymi zajęciami z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Oczywiście z przestrzeganiem zasady dobrowolnego uczestnictwa.
W prawie oświatowym nie ma jasnego zapisu, ile godzin pomocy psychologiczno-pedagogicznej powinien otrzymać uczeń z orzeczeniem. Taki zapis jest zresztą zbędny, bo pomoc ta ma charakter indywidualny, powinna być dopasowana do potrzeb ucznia, a te są w każdym przypadku inne. Pewne jest to, że wymiar godzinowy poszczególnych zajęć z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej zapisuje się w indywidualnym programie edukacyjno-terapeutycznym, biorąc pod uwagę ogólną liczbę godzin przewidzianą na określone formy wsparcia w roku szkolnym w jego placówce.
Zajęcia specjalistyczne
Po drugie: W analizowanym art. 109 ustawy Prawo oświatowe w ogóle nie figuruje termin „zajęcia specjalistyczne”. Ten bowiem pojawia się tylko w rozporządzeniu MEN z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. z 2017 r., poz. 1591) – jako wspólne określenie grupy form tejże pomocy, jakimi są:
- zajęcia korekcyjno-kompensacyjne dla uczniów z zaburzeniami i odchyleniami rozwojowymi, w tym specyficznymi trudnościami w uczeniu się – prowadzone przez terapeutę pedagogicznego;
- zajęcia logopedyczne dla uczniów z deficytami kompetencji i zaburzeniami sprawności językowych – prowadzone przez logopedę;
- zajęcia rozwijające kompetencje emocjonalno-społeczne dla uczniów przejawiających trudności w funkcjonowaniu społecznym – prowadzone przez nauczyciela lub specjalistę posiadającego kwalifikacje do ich prowadzenia;
- inne zajęcia o charakterze terapeutycznym dla uczniów z zaburzeniami i odchyleniami rozwojowymi, mających problemy w funkcjonowaniu w szkole oraz z aktywnym i pełnym uczestnictwem w jej życiu – prowadzone przez nauczyciela lub specjalistę posiadającego kwalifikacje do ich prowadzenia.
Czas trwania powyższych zajęć specjalistycznych to 45 minut.
Ważne!
Zajęcia rewalidacyjne nie są zajęciami specjalistycznymi z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej udzielanej uczniowi niepełnosprawnemu.
Autor: Małgorzata Łoskot
źródło: glospedagogiczny.pl
#arkusze #ASD #autyzm #BożeNarodzenie #ciekawostki #czytanie #edukacja #ekologia #emocje #empatia #integracja #jesień #kolorowanie #kolory #kreatywność #kształty #lato #lekcja #logiczne #logopedia #manualne #matematyka #mindfulness #motoryka #percepcja #przedszkole #przyroda #psychologia #rewalidacja #rozwój #scenariusz #scenariusze #sensoryka #storytelling #szkoła #toksyczni #uwaga #uważność #zabawa #zabawy #zajęcia #zajęciaspecjalistyczne #ZespółAspergera #zwierzęta #ćwiczenia