Łagodna dyscyplina, czyli praktyczne skutki zachowania dziecka

Gdy 36-letnia Claire zobaczyła na ścianie pokoju jej córki narysowane morskie fale, nie skarciła jej, mimo tego, że wynajmowała mieszkanie. Wychowując dzieci wyniosła zasadę z rodzinnego domu. Pod jej dachem się nie karze, tylko wskazuje konsekwencje. Różnica jest ogromna.

Wychowawczy relikt

Julien Lavenu, autor bloga Labophilo ceni łagodną dyscyplinę w wychowywaniu dzieci. Uważa, że tylko naturalne i logiczne konsekwencje mogą uświadomić dziecku skutki jego zachowania. Kara to pozostałość epoki w której wychowywano przez egzekwowanie właściwej dyscypliny.

Rodzice którzy zrezygnowali z tej tradycyjnej metody wychowawczej uzasadniają: Kary po prostu nie działają. Tak naprawdę chodzi tu również o pewną moralną kwestię. Kara jest szkodliwa bo myli czyn z osobą która go popełniła.

Stephanie Roxane, 47-letnia matka zauważa, że dzieci nigdy nie mają złych intencji. Do tej pory żałuje, że pięć lat temu kazała córce która ciągle gubiła swoją kartę obiadową napisać tekst o szanowaniu rzeczy. Dzisiaj mówi: To było niesprawiedliwe, przecież nie robiła tego celowo.

Zdaniem Stephanie i Claire to rodzice są odpowiedzialni za czyny swoich pociech, których mózgi dopiero się rozwijają. Dlatego zadaniem dorosłych jest wyjaśnianie i stałe przypominanie dzieciom o skutkach niewłaściwego postępowania oraz pomaganie im, żeby go nie powtarzały.

Dzieci, a rodzice

Metoda Adele Faber i Elaine Mazlish to jedna z wielu odmian koncepcji wychowania opartych na łagodnej dyscyplinie w której istotne jest budowanie właściwej komunikacji pomiędzy rodzicami, a dziećmi.

Clara Daures podczas warsztatów dla rodziców wyjaśnia im założenia koncepcji wychowania. Na jednym ze spotkań zapytała: Jaki cel ma rodzic, kiedy karze swoje dziecko? Zostały wymienione różne przyczyny: Należy powstrzymać złe zachowanie. Trzeba wpoić dziecku zasady.

Kiedy jednak poprosiła ich, żeby przypomnieli sobie jakąś otrzymaną w dzieciństwie karę i zastanowili się nad wzbudzonymi uczuciami, usłyszała: Uważałam, że to bardzo niesprawiedliwe, bo przecież nie zrobiłam tego specjalnie. Byłem wściekły. Było mi po prostu smutno.

Zdaniem Clary Daures to ćwiczenie pokazuje, że dziecko nie odbiera kary tak, jak chciałby tego dorosły. Nie zdaje sobie sprawy ze swojego czynu i nie dochodzi do wniosku, że to jest złe i dlatego więcej tego nie zrobi.

Mimo, że w większości przypadków intencją opiekunów jest zapobieganie złemu zachowaniu, to kara nie ma wartości wychowawczej. Dziecko nie łączy czynu ze skutkiem i nie staje się bardziej odpowiedzialne. Tylko logiczne konsekwencje uświadamiają dziecku skutki jego działań.

Konsekwencja, wyjaśnienie i akceptacja

Gdy Claire zobaczyła na ścianie abstrakcyjny rysunek córki, wzięła głęboki oddech. Potem pochyliła się nad nią i wyjaśniła dlaczego się zdenerwowała. Mieszkanie nie należy do nich. Następnie podała córce magiczną gąbkę i razem wyszorowały ścianę.

Nie ukarała dziecka, lecz zastosowała metodę mającą na celu naprawienie wyrządzonej szkody. Podobnie gdy Louise rozlała napój, musiała go wytrzeć, a kiedy Karol sprawił przykrość młodszej siostrze, musiał ją przeprosić. Wszystko odbyło się w spokoju zgodnie z zasadami.

Wychowując bez stosowania kar należy przestrzegać pewnych założeń. Naprawienie szkody i uznanie przez dziecko naturalnych konsekwencji to kluczowe elementy. Jeśli Augustyna bawi się w błocie w nowych butach, to widok ich całych zabłoconych będzie dla niej wystarczającą lekcją.

Trzecim ważnym elementem jest wyjaśnienie i refleksja z dzieckiem nad tym co zrobiło. Istotna jest także akceptacja która, jak wyjaśnia psycholog Jerome Vermeulen, jest pozytywną alternatywą kary. Polega ona na wzmacnianiu pozytywnych zachowań, aby dziecko je powieliło.

Kiedy dziecko po zakończeniu roku szkolnego przyniesie swoje świadectwo, rodzice mogą skupić się na złych ocenach albo dostrzec te dobre. Psycholog podpowiada, że jeśli zdobyło dziewięć ocen dobrych i jedną złą, trzeba je pochwalić i powiedzieć, że to dobre świadectwo.

Rodzinne zasady

Kiedy konsekwencje nie są tak naturalne jak w przypadku Augustyny i jej nowych butów, żeby metoda ta mogła okazać się skuteczna, należy uprzedzić dziecko o negatywnych skutkach złamania danych zasad. Podobnie nagradzanie jest efektem przestrzegania ustalonych reguł.

Laurent Bachler, filozof specjalizujący się w problematyce wczesnego dzieciństwa wyjaśnia: Każda rodzina powinna stworzyć własne zasady i uzgodnić jakie stosować konsekwencje w przypadku ich łamania.

Jeśli dzieci wiedzą, że na kolację mają przychodzić w piżamach, bo: Inaczej nie ma filmu w sobotę, to skutek nie będzie dla nich karą, lecz logiczną konsekwencją. Tak jak w przypadku piłkarzy gdy sfaulują i otrzymają czerwoną kartkę, nie czują się ofiarami niesprawiedliwości.

Laurent Bachler dodaje: Jeśli wskażemy dzieciom, że dane zachowanie będzie miało określone konsekwencje, a one i tak to zrobią, będą mogły być złe jedynie na siebie. W efekcie będą częściej zastanawiać się nad popełnionymi czynami.

Przez takie podejście dzieci zyskują możliwość samodzielnego analizowania skutków swojego postępowania. Pozwala to im zrozumieć dlaczego dane zachowanie nie było najlepszym pomysłem. Uczy również odpowiedzialności.

Łagodna dyscyplina wymaga jednak czasu, energii i cierpliwości. Zrozumienie ze strony innych osób które często zarzucają rodzicom zbytnią pobłażliwość w wychowaniu dzieci jest również trudne do uzyskania.

autor: Madeleine Meteyer

źródło: Wysokie Obcasy, numer 1/2022, fot. nytimes.com