Liście

Jesień wokół nas

Wkroczyliśmy w nowy rok szkolny, a piękny wrzesień i październik swoją urokliwą kolorystyką umila nam przejście z lata do jesieni. To bardzo kolorowe miesiące, zapraszające do zgłębiania sekretów otaczającej nas przyrody. Dzieci bardzo chętnie angażują się w działania projektowe, odgrywając role odkrywcy i badacza. Wszyscy życzymy sobie, aby w nowym roku szkolnym pracować stacjonarnie, gdyby jednak stało się inaczej, proszę pamiętać, że działania wymienione w projektach możemy realizować w formie zadań proponowanych zdalnie. Wszelkie poszukiwania, badania i ćwiczenia nasze przedszkolaki mogą wykonywać w terenie. Oprócz liści dzieci zapewne chętnie zgromadzą też inne dary jesieni. Zachęcam do odejścia od monitorów komputerowych, a kartami pracy niech stanie się otaczające nas środowisko przyrodnicze i jego eksploracja w każdym z możliwych aspektów edukacji przedszkolnej. 

Opowieść ruchowa połączona z ćwiczeniami artykulacyjnymi – las

Projekt „Liście” wprowadza dzieci w czas przejścia z zakończonego niedawno lata w okres jesieni. Temat projektu dotyczy liści drzew rosnących w parkach i otoczeniu przedszkola. Jesień jest inspirującą porą roku i choć zmieniła się temperatura otoczenia, aura pozwala na wyruszanie w plener i poszukiwanie liści, obserwację drzew oraz odnotowywanie zmienności pogody każdego dnia. Zapraszam do zapoznania się propozycją projektu „Liście”, która może wzbogacić Państwa zasoby dydaktyczne, przyczynić się do uatrakcyjnienia prowadzonych zajęć oraz rozpoczęcia przygody z metodą projektów. 

Jak rozmawiają drzewa? – Zielone lekcje dla dzieci

Etap I – rozpoczęcie projektu

• Wybór tematu „Liście”. 

Zainspirowanie dzieci zmianą pogody i związanym z tym zjawiskiem opadania liści z drzew. Dokonywanie obserwacji drzew i liści podczas spacerów do pobliskiego parku. Zwrócenie uwagi na kolory (wielobarwność jednego liścia), kształty i strukturę liści. Zachęcanie do zadawania pytań dotyczących naszych wspólnych obserwacji. Po stwierdzeniu, że liście to naprawdę ciekawy temat badań, zostaje podjęta decyzja o wyborze tematu projektu.
O planowanym rozpoczęciu działań informujemy rodziców i zapraszamy wszystkich do aktywnego udziału w projekcie badawczym „Liście”.

• Rozbudzenie ciekawości dzieci. 

Zainteresowanie tematem poprzez opowiadanie nauczycielki pt. Kolorowa niespodzianka na balkonie – co takiego znalazła pani rano na swoim balkonie (liście) – i zaprezentowanie niespodzianki wszystkim dzieciom. Wspólne oglądanie liści, omawianie ich wyglądu, zabawa z wybranym liściem przy muzyce itp. 

• Wędrówka tematyczna. 

Zachęcanie dzieci do swobodnych wypowiedzi i dzielenia się spostrzeżeniami na temat jesieni.
Przygotowanie kilku rodzajów kredek i poproszenie dzieci o wykonanie rysunku na temat „Liście”. 

• Tworzenie siatki wiedzy: „Co już wiemy?”. 

Nauczyciel zapisuje wszystkie informacje na temat liści przekazywane przez dzieci. Sposób przekazania wiadomości jest dowolny. Dziecko może zaśpiewać piosenkę, powiedzieć wiersz, zatańczyć taniec wirujących liści, pokazać zbiór przyniesionych liści i opowiedzieć o nim, zaprezentować grupie książki o drzewach i liściach itp. 
Po zapisaniu wypowiedzi dzieci do siatki wiedzy dołączamy wykonane prace plastyczne pt. „Liście”.

• Tworzenie siatki pytań: „Czego chcemy się dowiedzieć?”. 

To kolejny etap naszego działania, a znajdujące się w nim pytania wyznaczą nam kierunek poszukiwań i badań.
Przykładowe pytania zadawane przez dzieci:

• Dlaczego liście spadają z drzewa jesienią?
• Jak to się dzieje, że liście zmieniają kolor?
• Czy liście, które opadły, mogą pomagać zwierzętom i ludziom?
• Czy na całym świecie opadają liście z drzew?
• Co drzewom dają liście?
• Dlaczego liść ma takie kreski z jednej strony? 
•  Czy z liścia możemy wyhodować roślinę?

Liście, rosnąc na jednym drzewie, rosną w różnych warunkach. Liście na górze drzewa mają dużo słońca i będą najdłużej zielone, a jesienią zmienią kolor na czerwony. Liście schowane w cieniu, pod innymi listkami, będą bardziej żółte.

•  Kącik projektowy. 

Nadeszła pora na zorganizowanie kącika projektowego. Jeżeli wcześniej prowadziliśmy z dziećmi działania projektowe, to prawdopodobnie mamy już wybrane miejsce na taki kącik. Natomiast w przypadku rozpoczęcia pierwszego projektu, wspólnie z dziećmi wybieramy takie miejsce w sali, które będzie najodpowiedniejsze do pełnienia funkcji kącika projektowego. W kąciku będą prezentowane różnorodne materiały związane z tematem projektu, pamiętajmy więc, aby było tam miejsce na książki, kolorowanki, eksponaty przynoszone przez dzieci itp. Nasz kącik powinien także mieć nazwę, 
np. „W świecie liści”. 

Pamiętajmy, że atrakcyjnie zorganizowany kącik wpływa na wzrost zainteresowania dzieci tym miejscem, wzbogacanie jego zasobności o ciekawe materiały oraz aktywny udział dzieci w całym projekcie. Wyznaczmy więc miejsce na książki, kolorowanki, materiał przyrodniczy, ilustracje oraz wizytówki projektowe, które dzieci, wychodząc do domu, zabierają ze sobą. Wizytówki przypominają rodzicom o zbliżającym się wydarzeniu projektowym, np. wyprawie w teren, wizycie eksperta, rodzaju i terminie wspólnej pracy domowej. 

Etap II – realizacja projektu

• Wspólne tworzenie siatki tematycznej. 

Zawiera ona wszystkie posiadane już przez dzieci wiadomości oraz pytania, na które odpowiedzi będziemy poszukiwać na drodze badań i obserwacji. Znajdą się tu zagadnienia z siatki pytań, pytania do eksperta, działania do wykonania w terenie i w domu oraz planowane ćwiczenia badawcze.

• Nasi eksperci. 

Do pełnienia roli eksperta zaprosiliśmy panią bibliotekarkę, a także dziadka jednego z dzieci, który był nauczycielem przyrody i jest pasjonatem przyrody. Interesuje się szczególnie drzewami, krzewami i roślinnością występującą w Polsce. 
Dokładne planowanie wizyt ekspertów jest bardzo ważne, ponieważ pozwoli nam na ułożenie grafiku działań, ułożenie harmonogramu wypraw w teren lub wycieczki do np. ogrodu botanicznego i co bardzo ważne do ustalenia kolejności naszych działań badawczych. Sami także będziemy wzbogacać swoje wiadomości, korzystając ze zgromadzonej literatury czy filmów edukacyjnych. Do wizyty eksperta należy się przygotować, dlatego też zapisujemy wszystkie pojawiające się do nich pytania. Pamiętajmy o zachęcaniu dzieci do zadawania pytań podczas wizyty eksperta i do dopytywania go o różnorodne zagadnienia pojawiające się w trakcie takiego spotkania. 

• Wyprawa w teren. 

Termin wycieczki należy planować jak najszybciej po rozpoczęciu projektu badawczego. Ustalenie terminu wizyty pani z biblioteki nie powinno być kłopotliwe, natomiast datę i godzinę wycieczki do ogrodu botanicznego musimy dokładnie zaplanować. Nie wiem, jak sytuacja z COVID-19 będzie wyglądać jesienią, miejmy nadzieję, że wycieczki będą możliwe do zorganizowania. Gdyby jednak nie było to możliwe, proponuję umówić termin spotkania online z ekspertem lub odbyć takie spotkanie np. w parku znajdującym się w okolicy przedszkola. Wyprawy w teren możemy także organizować sami z dziećmi, wybierając cel naszej wyprawy znajdujący się w odległości do pokonania pieszo przez nasze przedszkolaki. Chodzi nam przecież o obserwacje drzew i liści i myślę, że obiektów obserwacji znajdziemy dużo w pobliskiej okolicy. 

Las bliżej ciebie – scenariusz zajęć dydaktyczno-integracyjnych

Celem naszych wypraw jest obserwowanie drzew i liści oraz poszukiwanie odpowiedzi na pytania:

• Czy liście spadają tylko wtedy, kiedy wieje mocny wiatr?
• Czy spadają tylko liście, które już uschły?
• W jaki sposób liście spadają?
• Czy liście pachną?
• Jak daleko od drzewa możemy znaleźć jego liście?

Podczas takiej wyprawy dzieci mogą: odmierzać krokami odległość od drzewa do liścia, który upadł najdalej, zaprezentować ruchem sposób opadania liści, pokazać, jak kołyszą się gałęzie drzew na wietrze. Wyprawa w teren jest zawsze doskonałą okazją do sprawdzenia orientacji dzieci w terenie. W drodze powrotnej możemy zaproponować, aby dzieci wskazywały, którędy powinniśmy iść. Zabawa przednia, a punkty orientacyjne wymieniane przez dzieci z pewnością przydadzą się podczas innych wspólnych wyjść. 

• Szkic z natury. 

Podczas jednej z wypraw w teren dzieci w parku szkicowały ołówkiem na kartkach liście i drzewa. Zadanie nie było łatwe, ponieważ liście opadały, a gałęzie drzew poruszały się na wietrze. Wszystko jednak doskonale się udało. Wyprawy zawsze są okazją do wzbogacenia galerii zdjęć, a kontakt z przyrodą oprócz wartości edukacyjnych niesie ze sobą walory rekreacyjne. Siatka tematyczna wzbogaciła się o szkice, fotografie i informacje zapisane przez nauczycielkę.

Ważne: na bieżąco aktualizujemy siatkę tematyczną, umieszczając na niej zdobyte odpowiedzi na pytania, szkice, zdjęcia. Personalizujemy wszystkie prace dzieci, podkreślając ich zaangażowanie w działania projektowe i tym samym motywując je do dalszej aktywności. 

Przykłady pytań, eksperymenty i zadania badawcze

• „Dlaczego liście spadają z drzewa jesienią?” – odpowiedzi poszukamy w literaturze i zapytamy ekspertów.
• „Jak to się dzieje, że liście zmieniają kolor?” – dowiemy się o tym podczas spotkania z dziadkiem jednego z naszych przedszkolaków oraz podczas spotkania z panią bibliotekarką.
• „Czy liście, które opadły, mogą pomagać ludziom i zwierzętom?” – to pytanie, na które dzieci będą poszukiwały odpowiedzi w domu z rodzicami.
• „Czy na całym świecie opadają liście z drzew?” – odpowiedzi poszukamy wspólnie podczas korzystania z dostępnej literatury i z filmów edukacyjnych. Pytanie zadamy także ekspertom.
• „Co drzewom dają liście?” oraz „Co to są za kreski z jednej strony liści?” to zarówno pytania do ekspertów, jak i zadanie dla nas do wspólnego poszukiwania na nie odpowiedzi.

• Obserwacje przyrody, czyli jak spada liść i nie tylko.
  • Dzieci obserwują wybrane drzewo i spadające liście, starają się podążać palcem za spadającym liściem oraz odtworzyć jego tor lotu na kartce.
  • Poszukiwanie liści posiadających jak najwięcej odcieni – będziemy poszukiwać odpowiedzi na pytanie „Skąd się wzięło tyle kolorów na jednym liściu?”.
  • Poszukiwanie liści o odmiennym kształcie, kolorze i fakturze. 
  • Podejmowanie prób podania nazwy drzewa, z którego spadł znaleziony liść.
• Ćwiczenia badawcze.
  • „Czy 10 suchych liści klonu waży tyle samo co 10 liści, które dopiero opadły?” – sprawdzamy to, ważąc liście na bardzo dokładnej wadze elektronicznej przyniesionej przez eksperta.
  • „Czy liście suche i dopiero opadłe utoną?” – sprawdzamy to, kładąc liście na wodzie w dużej misce. 

    
Robimy zdjęcia z każdego ćwiczenia badawczego i zapisujemy spostrzeżenia dzieci. 

• „Który liść dłużej spada?” – nauczycielka trzyma w uniesionej wysoko ręce liść brzozy. Na sygnał: „Leci” jedno z dzieci włącza stoper, a gdy liść opadnie zatrzymuje stoper. Zapisujemy na tablicy wynik pomiaru. To samo powtarzamy z liściem klonu i porównujemy czas. 
• „Wyścig liści” – wyznaczamy trasę, np. od okna do drzwi, i w dwóch lub trzech rzędach układamy liście (jak we wróżbie „Czyj but pierwszy wyjdzie za drzwi”). Z uwagi na „lotność” liści nie chodzi nam o czas wyścigu, lecz o to, który rodzaj liści pierwszy dotrze do celu. Pamiętajmy, aby dzieci zebrały odpowiednio dużo liści. Zabawa jest doskonałym punktem wyjścia do późniejszego mierzenia długości liści (dowolnie wybraną przez dziecko miarką). Po zmierzeniu liści istotne jest formułowanie przez dzieci wniosków na temat związku długości liści z wygraniem wyścigu. 
• „Czy liście mają zapach?” – sprawdzanie (wąchanie) liści i wypowiadanie się na temat odczuwanego zapachu. Czy dzieci czują zapach liści? Z czym ten zapach może się kojarzyć? 
• „Poszukujemy dwutlenku węgla” – co to jest dwutlenek węgla? To takie powietrze, które mamy w sobie.

Proponuję przygotować szklanki i napełnić je do połowy wodą. Dzieci wkładają do szklanki słomkę i wdmuchują przez nią powietrze, które mają w buzi. Pojawiły się bąbelki? To właśnie jest dwutlenek węgla. Można go także zobaczyć w napojach gazowanych.

Ciekawostki o drzewach i liściach

BUK – u młodych drzew liście często pozostają suche na drzewie aż do wiosny, a drzewo kwitnie wraz z rozwojem liści na początku maja. Dawnej młode listki buka dodawano do sałatek, orzeszki bukowe są natomiast przysmakiem dzików, wiewiórek i innych gryzoni leśnych. 
LIPA SZEROKOLISTNA – jej liście są zbliżone kształtem do serca, ale bardziej zaokrąglone. To drzewo długowieczne, żyje ok. 500 lat. Kwiaty lipy dostarczają pszczołom nektaru i pyłku, a miód lipowy ma właściwości lecznicze.
DĄB CZERWONY – liście tego drzewa mogą mieć nawet 22 cm długości, a jesienią zmieniają kolor z zielonego na intensywnie czerwonobrązowy. Motyw liści tego drzewa możemy zobaczyć na rewersie polskich monet.
GRUJECZNIK JAPOŃSKI – rozwijające się liście mają barwę czerwonobrązową lub fioletową, później stają się szare. Jesienią przybierają kolor żółtopomarańczowy. Opadające liście wydzielają bardzo przyjemny, słodki zapach, kojarzony z aromatem pieczonego ciasta lub waty cukrowej. Drzewo to bywa nazywane drzewem ciasteczkowym. 

Dzień Lasu – scenariusz zajęć

Proponowane przykłady działań

• Rozwój mowy. 

Wzbogacanie słownictwa czynnego o słowa związane z tematem projektu, np. dendrolog, utrwalanie nazw drzew i ich owoców. 
Słuchanie i zapamiętywanie wierszy, informacji czytanych z książek przynoszonych przez dzieci na temat liści i drzew, oglądanie filmów edukacyjnych. 
Budowanie wypowiedzi zdaniowej podczas dzielenia się wrażeniami z wycieczki, wypraw terenowych, swobodnych wypowiedzi na różnorodne tematy. 
Prezentowanie materiałów przynoszonych do kącika projektowego i opowiadanie o nich (pokonywanie nieśmiałości i wypowiadanie się na forum grupy). 
Wykonanie Albumu liści, w którym znajdują się uprzednio wysuszone liście drzew. Dołączenie do albumu zdjęć zrobionych na wyprawach terenowych i krótkiego opisu drzewa (korzystamy z informacji uzyskanych od ekspertów, z literatury itp.). 

• Pojęcia matematyczne. 

Nabywanie umiejętności posługiwania się wagą i stoperem – odczytywanie pomiaru ciężkości i czasu. 
Używanie określeń „ciężki”, „lekki”, „szybko”, „wolno”. 
Zbieranie i segregowanie liści według określonego kryterium: kolory, kształt, wielkość. 
Przeliczanie liści i układanie ciągów rytmicznych trzy-, cztero- i więcej elementowych. 
Układanie liści na macie do kodowania i zapis miejsca ich położenia. 

• Ruch i muzyka. 

Zabawa ruchowa „Wiatr i liście”, zabawy przy muzyce i poruszanie się zgodnie ze słyszanym tempem, śpiewanie piosenek o jesieni i liściach. 
„Taniec liści” – wyrażanie emocji podczas swobodnej zabawy. Dzieci (zamieniają się w listki) swobodnie poruszają się przy muzyce (Chopin – Spring Waltz) obracają się, poruszają rękami, naśladują wirowanie na wietrze. Kiedy muzyka cichnie pomału opadają na ziemię. Ponowne dźwięki muzyki są sygnałem do ruchu…

Beata Kozłowska

źródło: Odkrywamy świat przyrody, wychowaniewprzedszkolu.com.pl

#arkusze #ASD #autyzm #BożeNarodzenie #ciekawostki #czytanie #edukacja #ekologia #emocje #empatia #integracja #jesień #kolorowanie #kolory #kreatywność #lato #lekcja #logiczne #logopedia #matematyka #mindfulness #mózg #percepcja #przedszkole #przyroda #psychologia #rewalidacja #rozwój #scenariusz #scenariusze #sensoryka #storytelling #szkoła #toksyczni #uwaga #uważność #wiosna #zabawa #zabawy #zajęcia #zajęciaspecjalistyczne #ZespółAspergera #zwierzęta #ćwiczenia #żłobek