Jak wspierać zapamiętywanie?

Pamięć, czyli zdolność do gromadzenia, przechowywania i ponownego wykorzystywania zebranych informacji, jest jedną z tych funkcji ludzkiego umysłu, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania. Pozwala nam poznawać otoczenie, nabywać nowe umiejętności (w tym tak podstawowe jak mowa), rozwiązywać problemy i osiągać cele. Z perspektywy ludzkiego rozwoju dobrze jest mieć świadomość, że pamięć można ćwiczyć i wzmacniać. Dlatego warto poznać narzędzia, które temu służą.

Mózg człowieka a zapamiętywanie

Procesy zapamiętywania to dla mózgu człowieka bardzo trudne zadanie. Tym większym wyzwaniem są dla mózgu dziecka, gdyż wiele informacji, które do niego docierają – obrazów, dźwięków, zapachów, treści – spotyka ono na swojej drodze po raz pierwszy. Dziecko musi nauczyć się, jak je odbierać, jak nadać im odpowiedni sens i znaczenie, co jest istotne, a co nie, co bezpieczne, a co stwarzające zagrożenie.
W całym tym procesie najistotniejsze są dwa elementy – ciało migdałowate odpowiadające za emocje i hipokamp regulujący procesy pamięciowe. Są one ze sobą połączone w ten sposób, że pobudzenie ciała migdałowatego uruchamia hipokamp. Oznacza to, że informacje, które z perspektywy danej osoby wydają się
ważne (są związane z emocjami) stają się priorytetowe i zyskują pierwszeństwo w zapamiętywaniu przed innymi.

Pamięć a wrażenia zmysłowe

Dlaczego zapach pierników przywodzi na myśl Boże Narodzenie, a dźwięk trzaskającego ognia przywołuje słowa wszystkich piosenek, które śpiewaliśmy kiedyś przy ognisku? Właśnie dlatego, że bodźce zmysłowe sprawiają, że lepiej zapamiętujemy, i potrafią uruchomić wspomnienia nawet po długim czasie. Im ciekawsza forma przekazu i większe zaangażowanie dziecka w proces uczenia się, tym większa szansa na trwałe ślady pamięciowe. Działania takie wspierają bowiem tworzenie się skojarzeń, a te sprzyjają zapamiętywaniu.

O co zadbać, ćwicząc pamięć z dzieckiem?

Przede wszystkim warto postarać się o atmosferę dobrej zabawy. Pozytywnie na zapamiętywanie wpływa rozwijanie wrażliwości poszczególnych zmysłów: słuchu, wzroku, węchu, dotyku, kinestezji oraz smaku. Jak w podanym powyżej przykładzie znajomego zapachu i budzącego miłe wspomnienia odgłosu gdy jedne wrażenia zmysłowe przenoszą się na inne, szybciej utrwalają się w naszej pamięci. Dużą rolę odgrywa też wyobraźnia – aktywne pobudzanie jej i budowanie fantazyjnych, zabawnych lub nietypowych wyobrażeń usprawniają zapamiętywanie. Tu znowu warto wspomnieć o roli skojarzeń – barwne skojarzenia nowych informacji ze starymi są kluczem do skuteczniejszego kodowania informacji.

Do wspierania pamięci po zbawy słuchowe (choćby wyklaskiwanie rytmu), wzrokowe (klasycznym przykładem jest gra typu „memory„) czy ruchowe (takie jak pantomima). Tu nie jest istotna droga, jaka wybierzemy, ale cel, jaki chcemy osiągnąć – pomoc dziecku w odpowiednim łączeniu i grupowaniu przyswajalnych elementów oraz efektywnym zapamiętywaniu ich.

Natalia Konicz-Hamada

źródło: mindfulkids.pl