Ćwiczenia logopedyczne zaburzonych głosek

Ćwiczenia przygotowujące narządy artykulacyjne do wywołania zaburzonych głosek

Ćwiczenia oddechowe

ćwiczenia oddechowe — wyrabianie oddechu dla mowy, wydłużanie fazy wydechowej, ćwiczenia emisyjne, ćwiczenia ekonomicznego zużywania powietrza i umiejętności synchronizowania pauz oddechowych z treścią
wypowiedzi.
— wdech przez nos, wydech ustami,
— unoszenie rąk w górę podczas wdechu, spokojne opuszczanie rąk przy wydechu,
— wykonywanie wdechu i zdmuchiwanie świeczki (powoli, szybko) na wydechu,
— wykonanie wdechu wymawiając „s” z jednakową głośnością,
— wykonanie wdechu wymawiając „s” raz ciszej, raz głośniej,
— wykonanie wdechu dmuchając na skrawek papieru (odchylenie papieru musi być cały czas jednakowe),
— wydmuchiwanie baniek mydlanych przez słomkę,
— zdmuchiwanie płomyka świecy przy zwiększanej stopniowo odległości,
— dmuchanie na kłębuszki waty, papierowe kulki, piłeczki,
— nadmuchiwanie balonów,
— gra na organkach, trąbce, gwizdku.

Ćwiczenia narządów artykulacyjnych

Ćwiczenia narządów artykulacyjnych — usprawnianie właściwego funkcjonowania narządów mowy, wywoływanie głosek w izolacji, utrwalanie ich poprawnej realizacji w sylabach, logotomach, wyrazach, zdaniach z nasileniem głoski ćwiczonej.

Ćwiczenia języka

— gwałtowne wysuwanie i wsuwanie języka w głąb jamy ustnej,
— zlizywanie z talerzyka miodu, posypki na torty,
— „kląskanie” językiem o podniebienie twarde,
— dotykanie czubkiem języka na zmianę dolnych i górnych zębów przy silnie opuszczonej żuchwie,
— unoszenie czubka języka do wałka dziąsłowego,
— wysuwanie języka na górną wargę,
— odklejanie opłatka, chrupki od wałka dziąsłowego,
— głośne wymawianie głoski a z jednoczesnym unoszeniem języka do wałka
dziąsłowego,
— kilkakrotne uderzanie czubkiem języka o wałek dziąsłowy, wielokrotne wymawianie sylaby da z głoską d realizowaną dziąsłowo jak w wyrazie Andrzej, drzewo,
— lizanie podniebienia przy otwartych ustach,
— wypychanie językiem policzków.

Ćwiczenia warg

— szybkie zmienianie układu ust „uśmiech”
— „ryjek”,
— utrzymywanie na wargach zwiniętych w „ryjek” kółeczka z cienkiego patyczka, podczas wykonywania ćwiczeń manualnych (chodzi o odwrócenie
uwagi od wykonywanego ruchu warg, by ćwiczona czynność wykonywana była automatycznie),
— wykonywanie ruchów imitujących gwizdanie i cmokanie,
— zakładanie wargi dolnej na górną i odwrotnie,
— dmuchanie przez wargi ułożone w kształt dziobka i z zębami górnymi na dolnej wardze,
— parskanie,
— półuśmiech-odciąganie na przemian kącików warg,
— nadymanie policzków i powolne wypuszczanie powietrza ustami lub nosem.

Ćwiczenia podniebienia miękkiego

— wdychanie i wydychanie powietrza przez nos,
— wypowiadanie sylaby apa z przedłużeniem momentu zwarcia warg,
— wypowiadanie sylab ap, op, ep, yp, up z przedłużeniem zwarcia warg,
— ćwiczenia z rurką (przenoszenie kawałków papieru),
— ziewanie.

Ćwiczenia żuchwy

— opuszczanie i unoszenie żuchwy ku górze,
— wykonywanie ruchów poziomych, raz z wargami rozchylonymi, raz z zamkniętymi,
— ruchy do przodu i do tyłu.

Ćwiczenia emisyjno — głosowe

— wyrabianie właściwej tonacji, kierowanie głosu na maskę, ćwiczenia
umiejętności modulowania siły głosu i prawidłowego brzmienia głosek
w sylabach, wyrazach, zdaniach, naśladowanie głosów.

Ćwiczenia właściwe z zakresu korekcji wad wymowy

— wywołanie głoski w izolacji,
— utrwalanie głoski korygowanej w sylabach otwartych i zamkniętych,
— utrwalanie głoski korygowanej w strukturze logotomowej,
— utrwalanie głoski korygowanej w wyrazach w nagłosie, śródgłosie
i wygłosie,
— utrwalanie głoski korygowanej w zdaniach,
— automatyzacja poprawnej wymowy w mowie spontanicznej, opowiadanie
ilustracji, historyjek obrazkowych, rozmowy kierowane,
— ćwiczenia utrwalające z wykorzystaniem komputera.

ORM — Opóźniony rozwój mowy

Opóźniony rozwój mowy charakteryzujący się ubogim słownictwem, niepełnymi wypowiedziami, trudnościami w rozumieniu pojęć.

Dzieci z ORM mówią mało bądź wcale. Komunikują się z otoczeniem głównie na poziomie pozawerbalnym. Mają prawidłowy słuch i żywo reagują na polecenia słowne. Proszone o wypowiedzenie poszczególnych głosek w izolacji, potrafią wymówić każdą lub prawie każdą, nie są jednak w stanie złożyć ich w płynnie wypowiedziane słowo, w prawidłowym tempie.

Praca korekcyjna związana z ORM

Rozwijanie myślenia
— układanie obrazków według kolejności wydarzeń — proste historyjki
obrazkowe
— łączenie czynności i ich skutków
— dostrzeganie podobieństw i różnic między 2 przedmiotami
— dostrzeganie zmian w ustawieniach przedmiotów, obrazków
— łączenie takich samych przedmiotów
— łączenie przedmiotów, które do siebie pasują

Ćwiczenia mowy i komunikacji
— Zabawy dźwiękonaśladowcze: rozpoznawanie i naśladowanie dźwięków wydawanych przez różne przedmioty, rozpoznawanie i naśladowanie dźwięków wydawanych przez pojazdy, rozpoznawanie i naśladowanie głosów zwierząt, rozpoznawanie i naśladowanie dźwięków z otoczenia.
— Mowa bierna: wskazywanie przedmiotów w sali lub na obrazku, słuchanie prostych rymowanek, opowiadań, wierszyków uczących znaczenia słów.
— Mowa czynna: korygowanie zaburzonych głosek, samodzielne nazywanie przedmiotów, a także nazw czynności, właściwości przedmiotów, wdrażanie do samodzielnego wypowiadania się, określania czynności, wdrażanie do samodzielnego określania stanów emocjonalnych, wprowadzenie elementów dialogu
— Proste zabawy tematyczne: wcielanie się w role, prowokowanie do spontanicznej aktywności słownej.

Ćwiczenia wspomagające rozwój mowy stosowane w terapii logopedycznej
— ćwiczenia narządów artykulacyjnych — usprawniające motorykę języka, warg, podniebienia miękkiego i żuchwy;
— ćwiczenia oddechowe — usprawniające aparat oddechowy;
— ćwiczenia emisyjno — głosowe — doskonalące umiejętności kierowania własnym głosem i ochronę aparatu artykulacyjnego przed nadmiernym obciążeniem;
— ćwiczenia słuchowe — rozwijające słuch fonematyczny, percepcję słuchowo-wzrokową oraz koordynację wzrokowo-ruchową;
— ćwiczenia artykulacyjne — ćwiczenia służące do wypracowania poprawnej artykulacji głosek (wywoływanie głosek, utrwalanie ich poprawnej realizacji w izolacji, sylabach, wyrazach, zdaniach);
— ćwiczenia leksykalne — ćwiczenia w poprawnym budowaniu zdań.

Katarzyna Jędrys Siuda

źródło: Program Logopedyczny, profilaktyczno-terapeutyczny…